Ο Αύγουστος είναι ο μήνας που η ελληνική ομογένεια της Αυστραλίας έχει τα γενέθλιά της αφού αυτό το μήνα (αποδεδειγμένα) πάτησαν το πόδι τους για πρώτη φορά οι Έλληνες της Αυστραλίας και τον ίδιο μήνα αποφασίστηκε η ίδρυση της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Μελβούρνης και Βικτορίας. Συγκεκριμένα η Ελληνική Κοινότητα Μελβούρνης ιδρύθηκε το 1897, είναι γηραιότερη από την Αυστραλιανή Συνομοσπονδία. H ιδρυτική συνέλευση της Κοινότητας αποφασίστηκε στις 22 Αυγούστου του 1897. Αξίζει να σημειωθεί ότι για πρώτη φορά στις 5 Αυγούστου του 1895 οι ελάχιστοι τότε Έλληνες της Αυστραλίας ζητούσαν με επιστολή τους από τον τότε Πατριάρχη Ιεροσολύμων, ιερέα για την εξυπηρέτηση των θρησκευτικών τους αναγκών. Πότε πάτησε πόδι ο πρώτος Έλληνας στην Αυστραλία; Δεν είναι εξακριβωμένο!
ΟΙ ΥΔΡΑΙΟΙ
Σύμφωνα με την προφορική παράδοση, ο πρώτος Ελληνας που έφτασε στην Αυστραλία ήταν κάποιος Δαμιανός Γκίκας, που μεταφέρθηκε στο Sydney ως κατάδικος το 1802. Λέγεται ότι ο Γκίκας ήταν Υδραίος καπετάνιος, συνελήφθη άδικα σαν πειρατής από ένα εγγλέζικο πολεμικό και καταδικάστηκε σε εξορία στην Αυστραλία. Ωστόσο, η ιστορία αυτή δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί με σιγουριά, αφού δεν υπάρχει τίποτα σχετικό στα αρχεία της Αυστραλίας ή της Ελλάδας. Σύμφωνα με κάποια δημοσιεύματα αυστραλιανών εφημερίδων της δεκαετίας του …1820, οι πρώτοι Έλληνες έφτασαν στο Σίδνεϊ το 1803!
Άλλα δημοσιεύματα (το 1947 στη Βραδυνή, το 1962 στο περιοδικό Πάνθεον και το 1972 στα Υδραϊκά Νέα) κάνουν λόγο για διάφορους Έλληνες που φέρονται να έφτασαν στην Αυστραλία λίγο αργότερα. Δηλαδή μεταξύ 1803 και 1820. Σύμφωνα όμως με δημοσίευμα της εφημερίδας The Gold Coast Bulletin που αναφέρεται στην μετανάστευση των Ελλήνων στην Αυστραλία, ο πρώτος που πάτησε το πόδι του σε αυστραλιανό έδαφος ήταν ο Γιώργος Πάπας το 1814. Ο Πάπας, όπως αναφέρεται ήταν μέλος στο πλήρωμα του βρετανικού στόλου εποικισμού, και όταν έφτασε στην Αυστραλία, αφού εγκατέλειψε το πλοίο του, παντρεύτηκε μία ιθαγενή (Αβορίγινα) και εγκαταστάθηκε στο Σίδνεϊ. Οι επόμενοι Έλληνες που έφτασαν στην πέμπτη ήπειρο ήταν 7 Υδραίοι ναυτικοί που συνελήφθηκαν από το Βασιλικό Βρετανικό Ναυτικό για πειρατεία και στάλθηκαν στην Αυστραλία ως κατάδικοι το 1829.
Οπως και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι, οι πρώτοι Ελληνες που αποίκισαν την Αυστραλία ήταν βαρυποινίτες, οι οποίοι εξορίστηκαν από τις βρετανικές αρχές περίπου ως δούλοι στη μακρινή ήπειρο γλιτώνοντας τα χειρότερα, δηλαδή την εκτέλεση. Αυτοί οι πρώτοι Ελληνες άποικοι ήταν επτά ναυτικοί που στάλθηκαν σιδηροδέσμιοι από την κυβέρνηση της Αυτής Μεγαλειότητος στην Αυστραλία τον Αύγουστο του 1829, μετά την καταδίκη τους για πειρατεία. Ηταν το πλήρωμα της σκούνας “Ηρακλής” που είχε κουρσέψει το βρετανικό εμπορικό μπρίκι “Αλκηστη” στις 29 Ιουλίου 1827 έξω από τη Μάλτα.
Πλοίαρχος του ελληνικού πλοίου ήταν ο Αθηναίος Αντώνης Μανώλης, και το πλήρωμά του αποτελούσαν οι Υδραίοι Δαμιανός Νινής, Γκίκας Βούλγαρης, Γεώργιος Βασιλάκης, Κωνσταντίνος Στρουμπούλης, Νικόλαος Παπανδρέου και Γεώργιος Λαρίτσος. Από τους Βρετανούς είχαν πάρει το μεγαλύτερο μέρος του φορτίου τους (πιπέρι, σκοινιά, σκεύη, θειάφι), χωρίς να πειράξουν τους ναυτικούς. Δυο μέρες αργότερα, η ελληνική σκούνα έπεσε πάνω στο γρήγορο βρετανικό πολεμικό Gannet, το οποίο εκτελούσε περιπολίες στα νότια της Κρήτης.
Με τον έλεγχο, ανακαλύφτηκε η πειρατική λεία, και ο “Ηρακλής” οδηγήθηκε με το ζόρι στη Μάλτα. Εκεί οι έμποροι που είχαν προμηθεύσει την “Αλκηστη” αναγνώρισαν την πραμάτεια τους. Λίγες μέρες αργότερα επέστρεψε και το ίδιο το βρετανικό πλοίο στη Μάλτα και οι ναυτικοί του αναγνώρισαν τους πειρατές. Από εκείνη τη στιγμή αρχίζει η οδύσσεια των επτά νεαρών Ελλήνων.
Σε πέντε μήνες οδηγούνται στο ειδικό δικαστήριο της Μάλτας, όπου προεδρεύει ο αντιναύαρχος σερ Εντουαρντ Κόνδριγκτον. Τραγική ειρωνεία. Ο Κόνδριγκτον είναι βέβαια ο γνωστός ναύαρχος του αγγλικού στόλου, κατά τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, που έσωσε την ελληνική επανάσταση τέσσερις μόλις μήνες νωρίτερα. Αλλά ο Κόνδριγκτον δεν είχε καμιά ιδιαίτερη συμπάθεια στους Ελληνες και πολύ λιγότερο στους Ελληνες πειρατές. Είχε στείλει πέντε φορές έγγραφες διαμαρτυρίες προς την ελληνική επαναστατική ηγεσία και την είχε επισκεφτεί στο Ναύπλιο, ζητώντας την περιστολή της πειρατείας, απειλώντας να πάρει μέτρα.
Στη δίκη, πάντως δυσκολεύτηκε να καταδικάσει το πλήρωμα του “Ηρακλή”. Οι ένορκοι (τρεις Αγγλοι, τρεις Μαλτέζοι, τέσσερις Σικελοί, ένας Ισπανός και ένας Γάλλος) είχαν επηρεαστεί από την περιγραφή της επαναστατικής κατάστασης στην Ελλάδα και από το γεγονός ότι το πλοίο που υπέστη την πειρατεία κατευθυνόταν προς ένα εχθρικό για τους Ελληνες λιμάνι (την Αλεξάνδρεια).
Τελικά οι θανατικές καταδίκες που επιβλήθηκαν δεν ήταν δυνατόν να εκτελεστούν. Το Λονδίνο αποφάσισε την μετατροπή των ποινών σε καταναγκαστικά έργα στην Αυστραλία. Στο Σίδνεϊ οι επτά Ελληνες ορίστηκαν υπηρέτες των αποικιακών αρχών. Δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία για τη δράση τους στην Αυστραλία, όμως κάποιες πηγές μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πολύ γρήγορα αξιοποιήθηκαν οι ιδιαίτερες γνώσεις τους στην οινοποιϊα.
Τελικά, το 1836, με βασιλική απόφαση, δόθηκε χάρη στους επτά ναυτικούς. Ηδη από το 1834, μετά την κήρυξη της ελληνικής ανεξαρτησίας, και κατόπιν ενεργειών των Υδραίων συγγενών τους, κινήθηκε η ελληνική διπλωματία για τον επαναπατρισμό των επτά. Την υπόθεση ανέλαβε προσωπικά ο Σπυρίδων Τρικούπης, και τελικά επιτεύχθηκε ελληνοβρετανική συμφωνία για την πλήρη απαλλαγή των ναυτικών και τη μεταφορά τους στην Ευρώπη.
Η Ελλάδα υποχρεώθηκε μόνο να καταβάλει τα έξοδα της μεταφοράς: 4.921 δραχμές. Από τους επτά οι πέντε επέλεξαν να επιστρέψουν. Οι δυο που αποφάσισαν να παραμείνουν στην Αυστραλία και να πάρουν τη βρετανική υπηκοότητα ήταν ο Αντώνης Μανώλης και ο Γκίκας Βούλγαρης. Για τον πρώτο δεν είναι γνωστό παρά μόνο ότι εργάστηκε ως κηπουρός και πέθανε το 1880.
Ο Βούλγαρης, όμως, είχε καλύτερη τύχη. Αλλαξε το όνομά του σε Τζίγκερ, παντρεύτηκε μια νεαρή Ιρλανδή και έκανε δέκα παιδιά και 52 εγγόνια, στους οποίους άφησε μια μικρή περιουσία. Οι απόγονοί του φτάνουν μέχρι τις μέρες μας, έχουν, όμως, πλέον ενταχθεί στην Ιρλανδική και την καθολική κοινότητα. (ios-press). Οι ιστορίες τους αναφέρονται αναλυτικά στον πρώτο τόμο του έργου “Αυστραλοί και Έλληνες” που κυκλοφόρησε το 1992.
Συγγραφέας του ο Hugh Gilchrist, πρώην Αυστραλός διπλωμάτης και συγγραφέας, που έχει γράψει τρεις μνημειώδεις τόμους, περισσότερες από 400 σελίδες ο καθένας, πάνω στο θέμα Αυστραλοί και Έλληνες. Ο Hugh Gilchrist σημειώνει όμως πως δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει πολλές από τις ιστορίες για την άφιξη των πρώτων Ελλήνων. Κατά τον ίδιο η πρώτη επιβεβαιωμένη άφιξη Ελλήνων στην Αυστραλία έγινε τον Αύγουστο του 1829. Ήταν οι επτά ναυτικοί από την Υδρα. Υπάρχουν κι άλλες εξίσου συναρπαστικές ιστορίες που ξεκινούν στην δεκαετία του …1820 και τερματίζονται στην δεκαετία του 1950 αφού τα τρία βιβλία του καλύπτουν αυτή την ιστορική περίοδο.
Ποιος γνωρίζει, για παράδειγμα, πως το 1827 στάλθηκε ξυλεία από την Αυστραλία για την ενίσχυση του ελληνικού ναυτικού; Ή ότι η πρώτη Ελληνίδα που πάτησε πόδι στην Αυστραλία ήταν η Αικατερίνη Πλέσσου (Κράμερ) που γεννήθηκε στην αυλή του Αλί Πασσά, αρραβωνιάστηκε τον Ιωάννη Κωλέττη (αργότερα πρωθυπουργό της Ελλάδας), γνώρισε τον Λόρδο Βύρωνα και τελικά παντρεύτηκε έναν βετεράνο της μάχης του Βατερλό, τον στρατηγό Κράμερ και στις 28 Σεπτεμβρίου του 1835 μαζί με ένα πλοίο που μετέφερε 300 κατάδικους έφτασαν στο Σίδνεϊ;
Ο Ελληνικός πληθυσμός Λίγο πριν την ανακάλυψη των πλούσιων κοιτασμάτων χρυσού στην Αυστραλία, είναι ζήτημα αν υπήρχαν περισσότεροι από 4-5 Ελληνες εγκατεστημένοι εκεί. Η ανακάλυψη αυτή δεν αύξησε ιδιαίτερα το μεταναστευτικό ρεύμα από την Ελλάδα προς την Αυστραλία, όπως συνέβη με μετανάστες από άλλες χώρες. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι το 1880 υπήρχαν στην Αυστραλία περίπου 150 Ελληνες, παρόλο που στο μεταξύ ο συνολικός πληθυσμός της χώρας είχε σχεδόν τριπλασιαστεί – κύρια λόγω των νέων μεταναστών. Το κύριο μεταναστευτικό ρεύμα από την Ελλάδα προς την Αυστραλία τον 19ο αιώνα άρχισε μετά το 1880.
Η απογραφή του 1891 αναφέρει την ύπαρξη 482 ατόμων γεννημένων στην Ελλάδα. Ο αριθμός αυτός, όπως και όλοι οι επόμενοι που αναφέρονται σε απογραφές ή εκτιμήσεις, είναι οπωσδήποτε συντηρητικός, αφού δεν συμπεριλαμβάνει τους Ελληνες που γεννήθηκαν στην Αυστραλία, όπως και αυτούς που, για τον ένα ή άλλο λόγο, δεν θέλησαν να καταγραφούν σαν Ελληνες. Αυτοί οι μετανάστες κατάγονταν κύρια από τα Κύθηρα, την Ιθάκη και το Καστελλόριζο, και ήταν αυτοί που έθεσαν τα θεμέλια της Ελληνοαυστραλέζικης παροικίας και προκάλεσαν το φαινόμενο της αλυσσιδωτής μετανάστευσης, το οποίο οδήγησε στην αύξηση του Ελληνικού στοιχείου στην Αυστραλία σε 878 άτομα το 1901 και 1.798 άτομα το 1911.
Η αύξηση του Ελληνικού πληθυσμού στην Αυστραλία συνεχίστηκε με τους ίδιους ρυθμούς μέχρι μετά το 1950. Ετσι, το 1921 ο Ελληνικός πληθυσμός της Αυστραλίας αριθμούσε 3.654 άτομα γεννημένα στην Ελλάδα, ενώ το 1933 υπήρχαν 8.337 Ελληνες στην Αυστραλία και το 1947 12.291. Μετά το 1952 η αύξηση του Ελληνικού στοιχείου στην Αυστραλία ήταν ραγδαία. Πράγματι, από το 1953 μέχρι το 1956 έφτασαν στην Αυστραλία σαν μετανάστες περίπου 30.000 Ελληνες, αυξάνοντας έτσι τον Ελληνισμό της Αυστραλίας σε 25.862 άτομα το 1954. Η μετανάστευση από την Ελλάδα κορυφώθηκε από το 1961 μέχρι το 1966, περίοδο κατά την οποία περίπου 69.000 Ελληνες εγκαταστάθηκαν στην Αυστραλία. Οι Ελληνες αριθμούσαν 77.333 το 1961 και 160.200 το 1971.
Μετά το 1970 το μεταναστευτικό ρεύμα μειώθηκε και πάλι δραστικά, ενώ ήδη είχε αρχίσει μια αντίστροφη μετακίνηση μεταναστών προς την Ελλάδα, γεγονός που (μαζί με τους θανάτους) είχε σαν αποτέλεσμα την μείωση των γεννημένων στην Ελλάδα Ελληνοαυστραλών σε 152.908 άτομα το 1976, 146.625 το 1981, και 137.611 το 1986. Φυσικά, οι αριθμοί αυτοί δεν αντιστοιχούν στο σύνολο του Ελληνικού στοιχείου της Αυστραλίας, μια και αφορούν μόνον άτομα γεννημένα στην Ελλάδα, δηλαδή μετανάστες πρώτης γενιάς. Οπωσδήποτε όμως δίνουν μια σχετικά ακριβή αίσθηση της κινητικότητας Ελλήνων προς την Αυστραλία και μια εκτίμηση για το σύνολο του Ελληνικού στοιχείου στην Αυστραλία. >; >;
Ο Αυστραλός που έσωσε χιλιάδες Έλληνες
H μνήμη ενός Αυστραλού που φέρεται να έσωσε από την πείνα και τις ασθένειες 108.000 επιζώντες της Ελληνικής Γενοκτονίας τιμάται αυτές τις μέρες στην Αυστραλία. Πρόκειται για τον Ύπατο Αρμοστή των Προσφύγων Τζορτζ Ντιβάιν Τρίλορ (George Devine Treloar), ο οποίος καθώς έφθαναν κατά δεκάδες χιλιάδες οι πρόσφυγες επιζώντες στην Ελλάδα, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, φέρεται να βοήθησε πολλούς απ’ αυτούς να βρουν φαγητό, ρουχισμό, στέγη. Να μπορέσουν να ζήσουν και να ορθοποδήσουν.
O Πανθρακικός Σύλλογος «Ο Δημόκριτος» σε συνεργασία με την Παμποντιακή Αδελφότητα «Ο Ποντοξενιτέας» του Σίδνεϊ τίμησαν το έργο και τη μνήμη του Τζορτζ Ντιβάιν Τρίλορ, ενός από τους λιγότερο γνωστούς ήρωες της Αυστραλίας. Κύριος ομιλητής ο μικρότερος γιος του, ο Ντέιβιντ Τρίλορ (David Treloar), ο οποίος μέσα από τις φωτογραφίες και τις επιστολές, ανέπτυξε το ιστορικό του έργου του πατέρα του. Ήταν η πρώτη φορά από τότε που τραβήχτηκαν αυτές οι εκπληκτικές φωτογραφίες (από τον Οκτώβριο του 1922 μέχρι την άνοιξη του 1926) που παρουσιάστηκαν στην Ελληνο-Αυστραλιανή παροικία.
Με τρεμάμενη φωνή, ο 73-χρονος σήμερα Ντέιβιντ Τρίλορ αναφέρθηκε στις ιστορίες που του είχαν διηγηθεί οι γονείς του, και ειδικά ο πατέρας του. Το κοινό της Μελβούρνης θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει τον Ντέιβιντ Τρίλορ και τη θαυμάσια συλλογή του πατέρα του, το ερχόμενο Σάββατο, στο συνέδριο «ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΑ: Η ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΤΟΛΙΑ», στο δημαρχείο του Μπράνσγουϊκ. Μαζί με τον Άγγλο συνεργάτη του, τον Συνταγματάρχη Πρόκτορ (Proctor), ίδρυσαν περίπου δώδεκα χωριά σε ανατολική Μακεδονία και δυτική Θράκη.
Ένα από αυτά μέχρι σήμερα τιμά τον Τζορτζ Τρίλορ, φέροντας το όνομά του: το Θρυλόριο Ροδόπης. Πρόκειται για ένα αμιγώς Ποντιακό χωριό, περίπου δώδεκα χιλιόμετρα από την Κομοτηνή. Τα βιογραφικά στοιχεία των Τζορτζ και Ντέιβιντ Τρίλορ, μαζί με σύντομη εισήγηση στην ελληνική γλώσσα, παρουσίασε ο Δρ Παναγιώτης Διαμάντης. «Είναι ιστορική, από κάθε άποψη, η σημερινή παρουσίαση,» τόνισε ο Δρ Διαμάντης. «Μέσα από τις εικόνες και τα γραπτά ενός Αυστραλού, στην άλλη άκρη του κόσμου, εξερευνούμε την ιστορία του Ελληνισμού. Γινόμαστε εξερευνητές και ταυτόχρονα δημιουργοί της Ελληνο-Αυστραλιανής ιστορίας».
Στον χαιρετισμό του, ο Γενικός Πρόξενος έδωσε έμφαση στην ιστορία της οικογένειας Τρίλορ, σαν παράδειγμα των κοινών βιωμάτων του Ελληνισμού με τον λαό της Αυστραλίας. Μία κοινή πορεία που πρέπει ο ελληνισμός της Αυστραλίας να προωθεί στην ευρύτερη αυστραλιανή κοινωνία. Με τη σειρά τους, οι δύο ομογενειακοί σύλλογοι του Σίδνεϊ τίμησαν το έργο και τη μνήμη του Αντισυνταγματάρχη Τρίλορ, κάνοντας τους γιους του, Τζων και Ντέιβιντ, επίτιμα μέλη των συλλόγων «Ο Δημόκριτος» και «Ποντοξενιτέας». Γεννημένος το 1884 στην κωμόπολη της Βικτωρίας Μπαλαράτ, ο Τζορτζ Ντιβάιν Τρίλορ υπηρέτησε με τον Βρετανικό Στρατό στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, φτάνοντας τον βαθμό του Αντισυνταγματάρχη (Lieutenant Colonel).
Το 1919 βρίσκεται πρώτα στη Ρωσία κι ύστερα στην Κωνσταντινούπολη, όπου ήταν υπεύθυνος για χιλιάδες Ρώσους, πρόσφυγες από την Οκτωβριανή Επανάσταση και τον Ρωσικό Εμφύλιο Πόλεμο. Εκεί παντρεύεται την Κάθλιν Μέι Ντους (Kathleen May Douch), το 1923. Η Κάθλιν, μάλιστα, είχε γεννηθεί στην Πόλη το 1901. Ύστερα από δύο χρόνια, και πλέον ως συνεργάτης της Κοινωνίας των Εθνών (League of Nations), φθάνει στη Θεσσαλονίκη. Διορίζεται Ύπατος Αρμοστής των Προσφύγων σε ανατολική Μακεδονία και δυτική Θράκη στις 6 Οκτωβρίου 1922, θέση στην οποία υπηρετεί μέχρι το 1926. Την εποχή εκείνη, γεννιούνται δύο από τα τρία παιδιά του: η Ελισάβετ (1925) και ο Τζων (1926). Επέστρεψε στην Αυστραλία το 1929, όπου και παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του, το 1980, σε ηλικία 96 ετών. Ο μικρός του γιος, ο Ντέιβιντ, γεννήθηκε στο Περθ, όπου και ζει σήμερα. Ύστερα από μια λαμπρή ακαδημαϊκή πορεία στους χώρους της Οικονομικής και της Γεωπονικής επιστήμης, ασχολείται σήμερα με την καταγραφή του ιστορικού αρχείου του πατέρα του.
Πηγή: koutouzis.gr
STUDIO 3 NEWCASTLE AUSTRALIA 