
Προικισμένη και αδικημένη
Από τους λίγους τόπους στην Ελλάδα που παραμένουν αυθεντικοί, η ακριτική και πολυδιάστατη Λήμνος αποτελεί ευχάριστη έκπληξη για τον ανυποψίαστο περιηγητή.
Από τους λίγους τόπους στην Ελλάδα που παραμένουν αυθεντικοί, η ακριτική και πολυδιάστατη νήσος αποτελεί ευχάριστη έκπληξη για τον ανυποψίαστο περιηγητή και ταυτόχρονα στολίδι των ελληνικών συνόρων.
Οι διηγήσεις των φαντάρων που υπηρέτησαν στη Λήμνο όχι μόνο δεν είναι ό,τι καλύτερο, αλλά ούτε και ό,τι αντιπροσωπευτικότερο υπάρχει σε σχέση με αυτό το ακριτικό νησί του βόρειου Αιγαίου. Για να αποφασίσεις να έρθεις εδώ, έχεις σίγουρα πάρει συστάσεις από φίλους που έχουν βρεθεί στο νησί για διακοπές και έχουν αρκετά καλά λόγια να σου πουν. Και αυτά τα λόγια όμως αποδεικνύονται λίγα, καθώς η άμεση επαφή αποτελεί μια πραγματική αποκάλυψη για τον συνειδητοποιημένο ταξιδιώτη.
ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ
Την ώρα που το πλοίο της γραμμής μπαίνει στο λιμάνι της Μύρινας, πρωτεύουσας της Λήμνου, το μάτι σου, θέλοντας και μη, πέφτει στο κάστρο της. Ένα κάστρο που χτίστηκε αρχικά από τους Βυζαντινούς, για να επεκταθεί ποικιλοτρόπως από Ενετούς και Τούρκους και να καταλήξει σήμερα, με τη γαλανόλευκη να κυματίζει στην κορυφή του, να αποτελεί ένα από τα κύρια αξιοθέατα του νησιού. Ίσως όχι γιατί είναι από τα πιο καλοδιατηρημένα κάστρα στη χώρα μας και ούτε ενδεχομένως επειδή προσφέρει μοναδική οπτική εμπειρία, καθώς η θέα προς την πόλη και τη θάλασσα είναι εξαιρετική. Αν έχει κάτι διαφορετικό, είναι τα ελάφια που ζουν ελεύθερα μέσα σε αυτό και τα οποία σίγουρα θα αναζητήσετε όταν αποφασίσετε να δοκιμάσετε τη φυσική σας κατάσταση για να το επισκεφτείτε.
Από εδώ ψηλά έχεις και μια καλύτερη γεωγραφική αντίληψη της Μύρινας, καθώς συνειδητοποιείς ότι το κάστρο είναι αυτό που χωρίζει στα δύο την παραλία: αριστερά όπως βλέπεις την πόλη από τη θάλασσα, ο Ρωμαίικος Γιαλός, που είναι και μεγαλύτερος, και δεξιά ο Τούρκικος. Από ψηλά επίσης αντιλαμβάνεσαι και την οικοδομική συνέπεια που χαρακτηρίζει την πόλη, με τις κεραμοσκεπές να δίνουν ένα παραδοσιακό χρώμα, που τελικά καλύπτει όλο το νησί. Το επιβεβαιώνεις αυτό περπατώντας στα καλντερίμια της, στην αγορά, αλλά και στην παραλία. Δεν είναι λίγα τα καλοδιατηρημένα παλιά αρχοντικά, ενώ κτίρια όπως το Γυμνάσιο και το Μουσείο ενισχύουν με τη νεοκλασική παρουσία τους την αίσθηση του σεβασμού στην παράδοση.
ΦΥΣΗ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΑ
Κοιτώντας το χάρτη, συνειδητοποιείς ότι το πληθυσμιακό κέντρο βάρους της Λήμνου (αν μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει έναν τέτοιο όρο) βρίσκεται στα δυτικά του νησιού. Βασικός οδικός άξονας είναι αναπόφευκτα ο δρόμος που οδηγεί από τη Μύρινα στο αεροδρόμιο, για να χωριστεί στη συνέχεια στα δύο, τραβώντας είτε νότια προς Μούδρο και Φυσίνη είτε βορειοανατολικά προς Κοντοπούλι και Πλάκα. Τα περίπου 20 χιλιόμετρα που χωρίζουν τον αερολιμένα «Ήφαιστος» από την πρωτεύουσα της Λήμνου καλύπτονται το πολύ σε μισή ώρα, και αυτό είναι ενδεικτικό τόσο του ανάγλυφου του τοπίου όσο και της καλής κατάστασης του οδικού δικτύου. Γενικά λοιπόν, καθώς κινούμαστε προς τα ανατολικά, αφήνουμε πίσω μας τους όποιους ορεινούς όγκους (μην ξεχνάμε ότι η ψηλότερη κορυφή φτάνει τα 430 μ.) και ερχόμαστε αντιμέτωποι με τους γεμάτους σιτηρά κάμπους του νησιού – που μόνο άγονοι δεν είναι.
Ο διψασμένος για θάλασσα Αθηναίος έχει ουκ ολίγες επιλογές καθ’ οδόν προς το βορειοανατολικό άκρο του νησιού. Όμως, κινούμενος σε αυτόν τον άξονα, δεν γίνεται να μην πραγματοποιήσεις και ένα «προσκύνημα» σε Ηφαιστεία και Καβείριο, δύο σημαντικότατους αρχαιολογικούς χώρους.
Στην Ηφαιστεία, την πόλη της οποίας οι ρίζες χάνονται στους προϊστορικούς χρόνους και η καταγεγραμμένη ιστορία της τη φέρνει να «ζει» μέχρι περίπου το 1400 μ.Χ., την παράσταση κλέβει το προσεκτικά αναστηλωμένο αρχαίο θέατρο του 5ου αιώνα π.Χ. Αν έχετε διάθεση και υπομονή, ο ευγενέστατος φύλακας του χώρου είναι πάντα πρόθυμος να εμπλουτίσει τις εγκυκλοπαιδικές σας γνώσεις με πληροφορίες που αφορούν όχι μόνο στον συγκεκριμένο χώρο, αλλά και σε ολόκληρη τη Λήμνο.
Στο Καβείριο (ή ιερό των Καβείρων), τώρα, που περιμένει μερικά χιλιόμετρα πιο κάτω, δεν μπορείς να πεις ότι εντυπωσιάζεσαι τόσο από τα όποια ευρήματα συνθέτουν τα δύο ιερά, όσο από την αίσθηση που δημιουργεί ο χώρος (θυμίζουμε ότι εδώ πραγματοποιούνταν γιορτές σχετικές με τη γονιμότητα της γης), ιδιαίτερα κατηφορίζοντας προς τη σπηλιά του Φιλοκτήτη. Οι εντυπωσιακοί βράχοι δείχνουν να αποτελούν αποκρυστάλλωμα κάποιου ρευστού στοιχείου – και αυτό δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, καθώς η Λήμνος είναι νήσος ηφαιστειογενής και, βέβαια, ο μύθος που θέλει τον Ήφαιστο να καταφεύγει στη Λήμνο έπειτα από καβγά με τον Δία μόνο τυχαίος δεν είναι…
Στη διαδρομή μεταξύ Ηφαιστείας και Καβειρίου δεν γίνεται να μην προσέξετε, στο δεξί σας χέρι, την Αλυκή, η οποία μαζί με τη Χορταρολίμνη και το πολυδιαφημισμένο Κέρος, που βρίσκονται λίγο νοτιότερα, αποτελούν ένα μοναδικό οικοσύστημα προστατευόμενο από τη συνθήκη Natura 2000. Εδώ, μεταξύ Χορταρολίμνης και Κέρους, θα δείτε να φύεται σε απίθανες ποσότητες το περίφημο κρινάκι της θάλασσας (Pancratium maritimum), που ομορφαίνει τις περισσότερες παραλίες του νησιού και το οποίο για το λόγο αυτό θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε «σήμα κατατεθέν» της Λήμνου.
ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΠΡΟΣ ΒΟΡΡΑ ΚΑΙ ΝΟΤΟ
Στη διαδρομή προς το νοτιοανατολικό άκρο του νησιού και το ακρωτήριο Αγία Ειρήνη, δεν μπορείς να αποφύγεις την παράκαμψη για τον ιστορικό Μούδρο, τον δεύτερο σε μέγεθος οικισμό του νησιού, ενώ λίγο πιο κάτω συναντάς την Πολιόχνη, την προϊστορική πόλη της Λήμνου -θεωρείται η αρχαιότερη πόλη της Ευρώπης-, που εντυπωσιάζει όχι μόνο με τα καθαυτό αρχαιολογικά ευρήματα, αλλά και με το πλήθος των κοχυλιών που γεμίζουν τον περιβάλλοντα χώρο. Η εξερεύνηση της νοτιοανατολικής Λήμνου σε φέρνει τελικά στη Φυσίνη και λίγο μετά στο εκκλησάκι του Αγίου Σώζοντα, που είναι πολιούχος του νησιού και γιορτάζει στις 7 Σεπτεμβρίου.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι στο αεροδρόμιο -και κατά συνέπεια στις τοποθεσίες μετά από αυτό- μπορείς επίσης να φτάσεις ακολουθώντας τον νότιο οδικό άξονα του νησιού, έναν σαφώς πιο δύσκολο από οδηγική άποψη δρόμο, με πολλές στροφές, ανηφόρες και κατηφόρες, ο οποίος όμως έχει το προνόμιο ότι περνά διαδοχικά από τα γραφικά χωριά Πλατύ, Θάνος και Κοντιάς, προσφέροντας μια άλλη οπτική εμπειρία και, φυσικά, διαφορετικές δυνατότητες επιλογής για κολύμπι. Είναι μια διαδρομή που αξίζει και πρέπει να κάνει κανείς για να γνωρίσει τη νότια πλευρά του νησιού, χωρίς απαραίτητα να έχει στόχο κάποιον μακρύτερο προορισμό.
Στα βόρεια τώρα, στρίβοντας στο ύψος του Κορνού, περίπου πέντε χιλιόμετρα από τη Μύρινα και αφού περάσετε τις Σαρδές, τη Δάφνη και το Κατάλακκο, θα βρείτε μια μικρογραφία της… Σαχάρας, τις περίφημες αμμοθίνες, ένα ενδιάμεσο οικοσύστημα μεταξύ θάλασσας και ενδοχώρας, που παίζει τον δικό του ρόλο στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας. Μοναδικό τοπίο, μοναδική εμπειρία. Φορέστε κλειστά παπούτσια, γιατί η άμμος καίει, και αφήστε το παιδί να ξυπνήσει μέσα σας «κουτρουβαλώντας» στον αμμώδη γκρεμό στην άκρη των αμμοθινών. Και όταν θα έχετε χορτάσει ήλιο και άμμο, κατευθυνθείτε στην ονομαστή παραλία Γομάτι για να δροσιστείτε.
Η όμορφη διαδρομή, που είναι από τις πιο δύσκολες του νησιού, τόσο λόγω των στροφών όσο και των χωματόδρομων όπου πρέπει να κινηθεί κανείς, σου δίνει μια πιο ορεινή -ή αν θέλετε πιο «κτηνοτροφική»- εικόνα της Λήμνου.
ΠΡΟΙΚΙΣΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΔΙΚΗΜΕΝΗ
Μιλήσαμε αρκετά για τη Λήμνο, θα ήταν αδικία να μη μιλήσουμε και για τους Λημνιούς. Η αυθεντικότητα του τόπου είναι αναπόσπαστα δεμένη με την αυθεντικότητα των ανθρώπων, που τους ρωτάς για μια παραλία και σου χαρίζουν ένα ντόπιο πεπόνι που έτυχε να κρατούν στα χέρια τους. Προφανώς το νησί ζει σε μη τουριστικούς ρυθμούς, και ας διαθέτει υπολογίσιμη ανάλογη υποδομή& και αυτό είναι ένα νόμισμα με δύο όψεις, που σχετίζεται άμεσα με τη σύνδεση του νησιού με την υπόλοιπη χώρα.
Από τη μια, ο άνθρωπος της πόλης που έρχεται αναζητώντας την ηρεμία θα βρει τον παράδεισό του -ακόμη και τον Δεκαπενταύγουστο το νησί δεν «πήζει»-, χωρίς σε καμία περίπτωση να βαρεθεί, αφού υπάρχουν πολλά πράγματα να δεις και να κάνεις στη Λήμνο.
Από την άλλη, οι Λημνιοί βιώνουν τις συνέπειες μιας άτυπης εγκατάλειψης – και ας μην πει κανείς ότι επιτρέπεται ένα ακριτικό νησί, με τη σημασία μάλιστα της Λήμνου, να συνδέεται ακτοπλοϊκώς με την πρωτεύουσα (μέσω Λαυρίου) μόνο τρεις φορές την εβδομάδα! Και μάλιστα με πλοία σχετικά μικρά και… προχωρημένης ηλικίας.
Κλείνοντας, δεν μπορώ παρά να αφιερώσω το παρόν άρθρο στον αγαπημένο μου δάσκαλο Σπύρο Τσάκωνα, που συνάντησα, συνταξιούχο πλέον, έπειτα από 40 χρόνια στον τόπο καταγωγής του, στον Κοντιά.
Πηγή: Νέος Κόσμος