Δεν έχουν τελειωμό οι αποκαλύψεις των συγκλονιστικών ευρημάτων στον τάφο της Αμφίπολης, που προκαλούν δέος και παγκόσμιο ενδιαφέρον! Το εντυπωσιακό ταφικό μνημείο στον λόφο Καστά της Αμφίπολης «ξετυλίγει» μέρα με τη μέρα τα μυστικά του.
Μετά τις εργασίες αφαίρεσης των αμμωδών χωμάτων που βρίσκονταν μπροστά από τον χώρο του δεύτερου διαφραγματικού τοίχου, οι αρχαιολόγοι βρέθηκαν μπροστά σε μια ιστορικής σημασίας ανακάλυψη, καθώς αντίκρισαν δύο μοναδικής τέχνης Καρυάτιδες, σμιλευμένες σε θασίτικο μάρμαρο, συμφυείς με πεσσό διατομής 0,20×0,60 μ.
Τα δύο νέα ευρήματα αποκαλύφθηκαν κάτω από το μαρμάρινο επιστύλιο, ανάμεσα στις μαρμάρινες παραστάδες. Μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί σε άλλον μακεδονικό τάφο Καρυάτιδες, ούτε και Σφίγγες. Κανείς πάντως δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν αυτό κρύβει κάποιον συμβολισμό.
«Πρέπει πρώτα να ολοκληρωθεί η ανασκαφή και μετά να πούμε αν ο λόγος για τον οποίο τοποθετήθηκαν στην είσοδο του τάφου Σφίγγες και Καρυάτιδες είχε κάποιον συμβολισμό ή πρόκειται για κάποιο διαφορετικό μοτίβο» σχολίαζαν αρχαιολόγοι.
Περιγραφή
Το πρόσωπο της δυτικής Καρυάτιδας σώζεται σχεδόν ακέραιο, ενώ από την ανατολική λείπει. Και οι δύο έχουν πλούσιους βοστρύχους που καλύπτουν τους ώμους τους, φέρουν ενώτια και φορούν χειριδωτό χιτώνα. Το δεξί χέρι της μιας και το αριστερό της άλλης ήταν προτεταμένα, ώστε με την κίνησή τους να αποτρέπουν συμβολικά εκείνους οι οποίοι θα επιχειρούσαν την είσοδο στον τάφο και ήταν ένθετα. Ακολουθείται, δηλαδή, η ίδια τεχνική με αυτήν στις κεφαλές και στα φτερά των Σφιγγών.
Οι μορφές, επί των οποίων σώζονται ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος, παραπέμπουν στον τύπο της Κόρης, ενώ ανάμεσα στα αμμώδη χώματα βρέθηκαν θραύσματα των γλυπτών, όπως τμήμα παλάμης και μικρότερα θραύσματα από τα δάχτυλά τους. Η διάταξη της δεύτερης εισόδου με τις Καρυάτιδες αποτελεί σημαντικό εύρημα, το οποίο συνηγορεί στην άποψη ότι πρόκειται για εξέχον μνημείο, ιδιαίτερης σπουδαιότητας. Μπροστά από τις Καρυάτιδες και από το ύψος της μέσης τους και κάτω αποκαλύπτεται δεύτερος τοίχος σφράγισης από πωρόλιθο, που ακολουθεί την ίδια τεχνική με αυτήν στην πρόσοψη του ταφικού μνημείου, ενώ αποτελεί ακόμη ένα χαρακτηριστικό της προσπάθειας των κατασκευαστών να αποτρέψουν την είσοδο στο μνημείο.
Κι ενώ οι πυρετώδεις εργασίες στον αρχαιολογικό χώρο του λόφου Καστά συνεχίζουν να φέρνουν στο φως ιδιαίτερα σημαντικά και ανεκτίμητης πολιτιστικής αξίας ευρήματα, παράλληλα με τις ανασκαφές πραγματοποιούνται εργασίες στήριξης του μνημείου, καθώς και θωράκισής του από τις καιρικές συνθήκες.
Την Παρασκευή απομακρύνθηκαν τα χώματα πίσω από τον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο προκειμένου να εξισορροπηθούν οι γεωστατικές ωθήσεις των γαιών μεταξύ των δύο χώρων. Ετσι αποκαλύφθηκε σε απόσταση περίπου δύο μέτρων από τον θόλο και περίπου 4,5 μέτρων από το δάπεδο μαρμάρινη ορθογώνια πλάκα, μήκους 4,2 μ., πλάτους 1 μ. και πάχους 0,21 μ., σε άριστη κατάσταση.
Γιατί τα χέρια τους είναι παρατεταμένα;
Μια ακόμα ενδιαφέρουσα παράμετρος είναι τα δυο χέρια τους, το δεξί της μίας και το αριστερό της άλλης, τα οποία, αν και δεν σώζουν το μεγαλύτερο μέρος τους, έχουν φανερή κατεύθυνση: «Ήταν προτεταμμένα, ώστε με την κίνηση τους να αποτρέπουν συμβολικά εκείνους οι οποίοι θα επιχειρούσαν την είσοδο στον τάφο και ήταν ένθετα. Ακολουθείται, δηλαδή, η ίδια τεχνική, όπως στις κεφαλές και στα φτερά των Σφιγγών», σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τμήματα της παλάμης αλλά και μικρότερα θραύσματα από τα δάκτυλά τους που βρέθηκαν ανάμεσα στα αμμώδη χώματα, αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να εντοπιστούν κι άλλα μέρη τους.
Ποιες πληροφορίες έχουμε για τον τύπο αυτό των γλυπτών, με διασημότερους εκπροσώπους τις έξι Κόρες που στήριζαν την οροφή της νότιας πρόστασης του Ερεχθείου και οι οποίες σήμερα βρίσκονται οι πέντε «ξαναγεννημένες» με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας στο Μουσείο της Ακρόπολης και η έκτη, που αφαίρεσε βίαια ο Έλγιν το 1801, στο Βρετανικό Μουσείο;
Οι Καρυάτιδες ταυτίζονται με τις νεαρές κοπέλες από τις Καρυές της Λακωνίας, που χόρευαν με καλάθια στο κεφάλι σε τελετουργίες προς τιμήν της Καρυάτιδος Αρτέμιδος. Οι γυναικείες μορφές τους χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαία αρχιτεκτονική -κυρίως στον ιωνικό ρυθμό- αντί για κίονες, ενώ το «ανδρικό» τους αντίστοιχο είχε τη μορφή του Άτλαντα.
Ποιες θεωρούνται πρόδρομες μορφές των Καρυάτιδων του Ερεχθείου;
Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι η εξής: Είναι οι Κόρες που στόλιζαν τον Θησαυρό των Σιφνίων, ο οποίος χρονολογείται λίγο πριν το 525 π. Χ. και είναι ένα από τα εντυπωσιακότερα μνημεία στο ιερό των Δελφών. Αντί για κίονες, δύο Κόρες στήριζαν τον θριγκό του κτιρίου (τα αγάλματα εκτίθενται στο Μουσείο των Δελφών), ενώ η μία διατηρεί μεγάλο μέρος του κορμού και το κεφάλι με τον κάλαθο διακοσμημένο με ανάγλυφη διονυσιακή σκηνή μαινάδων και σιληνών. Τα ενδύματά τους πρέπει να ήταν κι αυτά χρωματισμένα (με κόκκινο, μπλε, πράσινο, ώχρα και χρυσαφί χρώμα) για περισσότερο εντυπωσιασμό.
Δύο άλλες Καρυάτιδες, του 1ου αι. π. Χ. αυτή τη φορά, στόλιζαν και στήριζαν τα μικρά προπύλαια του Ιερού της Δήμητρας της Ελευσίνας. Τεράστιες σε μέγεθος, η μία αποτελεί κεντρικό έκθεμα του μουσείου της Ελευσίνας, ενώ η δεύτερη βρίσκεται στο Fitzwilliam Museum του Cabridge.
Η «Κιστοφόρος Κόρη», όπως είναι γνωστή η Καρυάτιδα του ελληνικού μουσείου, φέρει στην κεφαλή της την κίστη, ένα κιβώτιο κυλινδρικού σχήματος που χρησίμευε για τη φύλαξη τροφών και το οποίο κρατούσαν στις μυστηριακές λατρείες, όπως αυτές των Ελευσινίων, οι κιστοφόροι.
Η Καρυάτιδα που βρίσκεται στο μουσείο του Cambridge, φέρει κι αυτή το ίδιο διακοσμητικό μοτίβο με την αδελφή της, ενώ η ιστορία της έχει αρκετά κοινά με την Καρυάτιδα που άρπαξε ο Έλγιν: Έγινε περίπου την ίδια περίοδο με τη λεηλασία στην Ακρόπολη από τον περιηγητή Έντουαρντ Κλαρκ, διδάκτωρ του Cambridge, ειδικό στην ορυκτολογία, ο οποίος πέτυχε τη μεταφορά από την Ελευσίνα της κολοσσιαίας μαρμάρινης Kαρυάτιδας-Kιστοφόρου στην Αγγλία.
Μια ιστορία που «πρωταγωνιστεί» στο αρχαιολογικό ντοκιμαντέρ της Ελένης Στούπου-Κατσαμούρη «Το παράξενο πεπρωμένο της αρπαγείσας κόρης», το οποίο κέρδισε το βραβείο μικρού μήκους στο Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαιολογικών Ταινιών της Αμιένης το 2010.
Οι «Μαγεμένες» της Θεσσαλονίκης, οι ανάγλυφες παραστάσεις που κοσμούσαν κάποτε τις δυο πλευρές των πεσσών μιας κορινθιακής κιονοστοιχίας, έχει επικρατήσει να ονομάζονται ως οι «Καρυάτιδες» της πόλης.
Νεότερες από τις προηγούμενες (είναι ρωμαϊκές, των τελών του 2ου αι. μ. Χ.), αλλά με παρόμοια ιστορία υφαρπαγής να τις συνοδεύουν, οι «Μαγεμένες» εκτίθενται σήμερα στο μουσείο του Λούβρου.
Οι οκτώ ανάγλυφες μορφές έφεραν μυθολογικές μορφές που σχετίζονταν με τη λατρεία του Διονύσου, όπως του ίδιου του θεού, της Αριάδνης, του Γανυμήδη, της Αύρας και του Διόσκουρου. Αργότερα οι Χριστιανοί τις ονόμασαν «Είδωλα», ενώ οι Ισπανοεβραίοι της πόλης «Las Incantadas», δηλαδή οι Μαγεμένες. Βρίσκονταν κοντά στην Αρχαία Αγορά, δίπλα από τα Λουτρά Παράδεισος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1864 αφαιρέθηκαν και μεταφέρθηκαν στη Γαλλία, με την άδεια των οθωμανικών αρχών, από τον Γάλλο παλαιογράφο Εμανουέλ Μίλερ. Η ιστορία τους έγινε ακόμα ένα αρχαιολογικό ντοκιμαντέρ, με τίτλο «Οι Μαγεμένες» (2010), μια παραγωγή του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Μακεδονικών και Θρακικών Σπουδών.
Πηγή:madata.gr
STUDIO 3 NEWCASTLE AUSTRALIA 