Με την αφαίρεση τριών σειρών από τους πωρόλιθους του τοίχου σφράγισης, μπροστά από τον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο, αποκαλύφθηκαν ολόκληρες οι Καρυάτιδες, οι οποίες έχουν ύψος 2,27 μ.
Φορούν ποδήρη χιτώνα και μακρύ κροσσωτό ιμάτιο με πλούσιες πτυχώσεις. Φέρουν κοθόρνους, οι οποίοι είναι διακοσμημένοι με κόκκινο και κίτρινο χρώμα, ενώ τα ακροδάχτυλα των ποδιών τους έχουν αποδοθεί με εξαιρετική λεπτομέρεια.
Στέκονται επάνω σε μαρμάρινα βάθρα μήκους 1,33 μ. και πλάτους 0,68 μ., τα οποία έχουν αποκαλυφθεί, προς το παρόν, σε ύψος περίπου 0,30 μ.
Η όψη των βάθρων είναι διαμορφωμένη με στέψεις και ορθοστάτες. Ακολουθούν, δηλαδή, τον τύπο της μαρμάρινης επένδυσης των τοίχων όλων των θαλάμων.
Η απόσταση μεταξύ των δύο βάθρων είναι 1,68 μ., όσο και το θυραίο άνοιγμα του πρώτου διαφραγματικού τοίχου με τις Σφίγγες.
Στην επιφάνεια του βάθρου της ανατολικής Καρυάτιδος διακρίνεται κόκκινο χρώμα. Επίσης, κατά την αφαίρεση της αμμώδους επίχωσης πλησίον των Καρυάτιδων βρέθηκαν τμήματα των χεριών τους.
Στον τρίτο χώρο πραγματοποιήθηκε γεωτρητικός δειγματοληπτικός έλεγχος, με χειροκίνητο γεωτρύπανο, σε προεπιλεγμένες θέσεις.
Έτσι, εντοπίστηκε μαρμάρινο θύρωμα, ανοίγματος 0,96 μ., στον βόρειο τοίχο του.
Στον ίδιο χώρο, πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις ως προς την περιεκτικότητα του αέρα στο εσωτερικό του και προέκυψε ότι η περιεκτικότητα σε στοιχεία οξυγόνου και μονοξειδίου του άνθρακα βρίσκεται σε κανονικά επίπεδα. Αυξημένη είναι μόνο η σχετική υγρασία (87%), ενώ η θερμοκρασία κυμαίνεται από 21,5 έως 22,7οC.
Οι παραπάνω συνθήκες του μικροκλίματος του τρίτου χώρου δεν δημιουργούν κανένα πρόβλημα στους εργαζόμενους στο εσωτερικό του.
Τεχνικές εργασίες
Η πρόσβαση στον τρίτο χώρο του μνημείου για την τοποθέτηση αντιστήριξης- υποστύλωσης και η συνέχιση της ανασκαφικής διαδικασίας προετοιμάζεται συστηματικά με παράλληλες ενέργειες, οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη.
– Αποφασίστηκε από τη διεπιστημονική ομάδα η είσοδος στον τρίτο χώρο, να μη γίνει από την οπή στο άνω δυτικό μέρος του τρίτου διαφραγματικού τοίχου, αλλά διά της αρχαίας εισόδου.
Επομένως, πριν από οποιαδήποτε άλλη εργασία θα αφαιρεθεί επίχωση από τον δεύτερο χώρο, θα απομακρυνθεί το πεσμένο τμήμα του υπέρθυρου και θα υποστυλωθεί το θύρωμα μεταξύ δεύτερου και τρίτου χώρου με ξύλινα στοιχεία.
– Θα ενισχυθεί η αντιστήριξη στον δεύτερο χώρο, σε κατώτερη στάθμη, ώστε να αναληφθούν οι πρόσθετες εξωτερικές ωθήσεις γαιών, μετά την απομάκρυνση της επίχωσής του.
– Προετοιμάζεται δάπεδο εργασίας, με την απομάκρυνση χώματος από τον δεύτερο χώρο, ώστε να είναι δυνατή η είσοδος μεγάλου μήκους μεταλλικών στοιχείων αντιστήριξης και υποστύλωσης του τρίτου χώρου. Επίσης, θα αφαιρεθούν πρόσθετοι λίθοι από τον τοίχο σφράγισης, μπροστά από τις Καρυάτιδες, για την τοποθέτηση της μεταφορικής ταινίας απομάκρυνσης χώματος και της γερανογέφυρας μεταφοράς λίθων από τον τρίτο χώρο.
– Απομάκρυνση χώματος, κατά 1 μ., από τον πρώτο χώρο (σχεδόν ως το δάπεδο) και επέκταση της αντιστήριξης και υποστύλωσης του, επίσης λόγω της αλλαγής στάθμης της εσωτερικής επίχωσης.
– Οι εργασίες καταβιβασμού της επίχωσης, εξωτερικά και πάνω ακριβώς από το μνημείο, θα πραγματοποιηθούν μετά την πρώτη φάση προσωρινής αντιστήριξης-υποστύλωσης του τρίτου χώρου, πριν δηλαδή να ξεκινήσει η απομάκρυνση της επίχωσης.
– Είναι σε εξέλιξη η μελέτη των μέτρων αντιστήριξης και υποστύλωσης του τρίτου χώρου, ώστε να καθορισθούν οι ποσότητες και οι θέσεις τοποθέτησης των στοιχείων αντιστήριξης-υποστύλωσης, καθώς και οι φάσεις τοποθέτησης, σε συνάρτηση με την ανασκαφική εργασία.
– Για την αντιμετώπιση της απορροής των ομβρίων από την περιοχή του μνημείου σχεδιάστηκε η τοποθέτηση αγωγού, κατά μήκος της μεγάλης αύλακας, έξω από τον περίβολο.
– Πραγματοποιείται γεωτεχνική έρευνα στην περιοχή του μνημείου για τη διαπίστωση της σύστασης και των γεωτεχνικών ιδιοτήτων των απαντώμενων γεωυλικών. Η έρευνα θα γίνει με επαρκή αριθμό γεωτρήσεων και εργαστηριακών δοκιμών.
Ο Τύμβος στο Λόφο Καστά και ο νεκρός – μυστήριο που θα αλλάξουν ριζικά το πρόσωπο της περιοχής. Ποια τα χωριά που παραμένουν ακόμα στο “πολιτισμικό σκοτάδι”; Η ανάπτυξη, τα ξενοδοχειακά ανοίγματα και ο “τζόγος” με χιλιάδες στρέμματα.
Τα στοιχήματα δίνουν και παίρνουν. Στα καφενεία της Αμφίπολης, Νέας Μεσολακκιάς, Παλαιοκώμης, Νέων Κερδυλίων και Νέας Φυλής Σερρών, ελάχιστοι πλέον μιλούν για μπάλα ή πολιτική. Τις συζητήσεις μονοπωλεί ο Τύμβος Καστά και το περιεχόμενο – μυστήριο. Και όσο η αρχαιολογική σκαπάνη αποκαλύπτει τα μυστικά που κρύβουν οι Σφίγγες και οι Καρυάτιδες, τόσο οι ντόπιοι των ορεινών χωριών τρίβουν τα χέρια τους στη σκέψη της «επέλασης» της ανάπτυξης που άργησε να έρθει στα χωριά τους όχι μία μέρα, αλλά «μερικές δεκαετίες». Οικόπεδα και καλλιεργήσιμα στρέμματα προχωρούν σε ανατίμηση της αρχικής αντικειμενικής τους αξίας κατά περίπου 1.500%, μόνιμοι κάτοικοι στρέφονται σε τουριστικά ανοίγματα, ενώ πωλητήρια και ενοικιαστήρια τοιχοκολλήθηκαν ξανά σε πάσης φύσεως ακίνητα, ελπίζοντας σε μία νέα εποχή για την οικονομία του τόπου.
«Δέκα στρέμματα γης (ποτιστικά ή μη) που πωλούνταν προς 10.000 – 15.000 ευρώ, τώρα ακούς ότι μπορεί να φτάσουν στα 250.000 ευρώ», ενημερώνουν το WE του NEWS 247 γεωπόνοι – εκτιμητές της Σκοτούσσας Σερρών. «Η περιοχή είναι χαρισματική εδαφολογικά και εξαιρετικά γόνιμη, αφού απέχει 10 χιλιόμετρα από την παραλία. Εδώ καλλιεργούνται κυρίως αμπέλια ή σιτηρά και στρεμματικά η περιοχή είχε ανέκαθεν υψηλές αποδόσεις. Πόσο μάλλον τώρα, που είναι και η πόλη των ημερών. Μένει βέβαια να δούμε ποιος είναι ο φιλοξενούμενος του τάφου, όπου και εκεί θα καθοριστεί η τελική αξία των χωραφιών γύρω από τον Τύμβο. Τώρα μιλάμε μόνο με εκτιμήσεις», αναφέρει ο γεωπόνος Κωνσταντίνος Κεχαγιάς.
(Το χωριό Μεσολακκιά)
Η Ανάσταση που άργησε μια… μέρα
«Ήταν μία πεθαμένη περιοχή που τώρα αναστήθηκε. Έγινε ξαφνικά ένα μπαμ και τώρα τούς έπιασε όλους πυρετός για το πώς θα εκμεταλλευτούν την ευκαιρία. Είναι σίγουρο ότι αγρότες θα μοσχοπουλήσουν στρέμματα και σίγουρα, αναμένουμε ξένους επενδυτές στα χωριά μας. Βέβαια όλα εξαρτώνται και από το πόσα στρέμματα θα δεσμεύσει το κράτος για απαλλοτρίωση. Γιατί είναι σίγουρο ότι όσοι διαθέτουν 200 – 300 στρέμματα δίπλα στον Τύμβο, ίσως βγουν οι χαμένοι της υπόθεσης, καθώς θα αναγκαστούν να τα δώσουν προς 10.000 ευρώ/στρέμμα, όσο δηλαδή και η πραγματική αντικειμενική τους αξία. Όσοι ιδιοκτήτες έχουν στρέμματα έξω από την ακτίνα των 5 – 6 χιλιομέτρων, είναι εύλογο να πουλήσουν γη σε ό, τι τιμή θελήσουν», παραδέχονται εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης του δήμου Αμφίπολης.
Η αγροτική περιοχή με τις ελάχιστες έως μηδαμινές ξενοδοχειακές μονάδες και χώρους αναψυχής και ο δεύτερος μεγαλύτερος αγροτικός κάμπος στην Ελλάδα – μετά τον Θεσσαλικό – με το ένα εκατομμύριο στρέμματα καλλιεργήσιμης γης παίρνει σταδιακά τη λάμψη που προσδίδει η πρόσφατη αρχαιολογική ανακάλυψη. Αμφίπολη, Παλαιοκώμη, Δραβήσκος, Μαυροθάλασσα και άλλα μικρά χωριά πέριξ του σπάνιου ταφικού μνημείου ζούσαν μέχρι πρότινος από την παραγωγή της γης, σιτηρά, ελιές, αμπέλια και βαμβάκι, ενώ όπως παραδέχονται οι κάτοικοι των αραιοκατοικημένων χωριών, ποτέ η πατρίδα τους δεν αποτελούσε τουριστικό προορισμό.
(Το χωριό Δραβήσκος)
Στην Αμφίπολη των 400 κατοίκων λειτουργούν 3-4 παραδοσιακά καταλύματα που «αντέχουν» να φιλοξενήσουν το πολύ 70 άτομα, ενώ το ένα και μοναδικό εν λειτουργία καφενείο, έχει τα τελευταία χρόνια θαμώνες τους μετρημένους στα δάχτυλα, ηλικιωμένους του χωριού. «Η νεολαία φθίνει. Ένα αγροτικό χωριό με μηδαμινές ανέσεις και τίποτα απολύτως τριγύρω, πώς μπορεί να τους κρατήσει άλλωστε;», συμπληρώνει ο 60χρονος κ. Γιώργος που τα τελευταία χρόνια ζει στην Αμφίπολη και οι μοναδικές του μετακινήσεις φτάνουν το πολύ μέχρι το κέντρο της Δράμας και των Σερρών.
«Αν προσέξεις στο χάρτη, γύρω από το σημείο του Λόφου Καστά, δεν υπάρχει τίποτα. Μόνο αμπέλια. Και όσοι δημοσιογράφοι έρχονται για να θαυμάσουν από απόσταση 2 χιλιομέτρων τον Τύμβο, δεν μένουν εδώ, αλλά στο παραλιακό μέτωπο Οφρυνίου και τα χωριά Ασπροβάλτα ή Βρασνά. Υπάρχουν και άλλοι βέβαια, που προτιμούν να μετακινούνται μέσω Εγνατίας Οδού σε Θεσσαλονίκη ή Καβάλα, εφόσον πλέον οι αποστάσεις δεν ξεπερνούν τα 40 με 50 λεπτά», συνεχίζει.
Την ίδια στιγμή, όπως μας εξηγούν από το Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Σερρών, ο τουρισμός για τους ορεινούς δήμους – ιδίως της Αμφίπολης και της Μεσολακκιάς – παρέμενε μέχρι πριν από δύο μήνες άγνωστη λέξη. Ακόμα και η παραλία Οφρυνίου ποτέ δεν έσφυζε από αλλοδαπό τουρισμό. «Απλά, κάθε καλοκαίρι συγκεντρώνει 20.000 – 30.000 Σερραίους και Δραμινούς που διατηρούν εξοχικά και κάνουν τα μπάνια τους. Διαφορετικά, οι περιοχές περιμετρικά του Στρυμονικού Κόλπου έχουν το χειμώνα 2.000 κατοίκους. Εκεί λειτουργούν 4 μεγάλα ξενοδοχεία χωρητικότητας 200 – 250 ατόμων και άλλες 1.000 περίπου μη οργανωμένες κλίνες που ανήκουν σε μικροιδιώτες. Για παράδειγμα, στο χωριό Νέα Κερδύλια, 4 μεζονέτες νοικιάζονται με τη σεζόν που συγκεκριμένα στα μέρη μας έχει διάρκεια τριών μηνών (Ιούλιος – Σεπτέμβριος). Το καλοκαίρι οι τιμές των δωματίων νοικιάζονται προς 25 – 40 ευρώ τη βραδιά περίπου», αναφέρει ο γενικός γραμματέας του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου του νομού, Γιάννης Κίρπιτσας.
(Η παραλία Οφρυνίου)
Ωστόσο, όπως σημειώνει ο δήμαρχος της Αμφίπολης, Κωνσταντίνος Μελίτος το κλίμα της αναπτυξιακής δυσπραγίας αναστρέφεται. «Υπάρχει κινητικότητα. Οι ντόπιοι κοιτάζουν μακροπρόθεσμα και σκέφτονται πώς μπορεί να αποτελέσει ο τόπος τους πόλο παγκόσμιας πολιτιστικής έλξης. Φανταστείτε ότι την Αμφίπολη που δεν την ήξερε κανείς, σε ένα δίμηνο την ξέρει όλη η υφήλιος».
Οι επιφυλακτικές φωνές και η ανεκμετάλλευτη Βεργίνα
Σε διαφορετικά μήκη κύματος ωστόσο, κινείται η άποψη του διευθυντή στο τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών, Χρήστου Λαγούδα.
«Από πληροφορίες που έχω συλλέξει δεν υπάρχει ακόμη διαφορά στις τιμές αγοραπωλησιών ακινήτων στην περιοχή της Αμφίπολης. Και όπως είναι λογικό, δεν πουλάει κανείς αυτή τη στιγμή και μέχρι τις τελικές ανακαλύψεις», ενώ υμπληρώνει ότι: «Όσον αφορά την ανάπτυξη της περιοχής, χρειάζεται ιδιαίτερη οργάνωση και σχεδιασμός, ώστε να συνδυαστεί με τα αξιοθέατα της ευρύτερης περιοχής και την δημιουργία κατάλληλων υποδομών. Αν συγκρίνουμε το Λόφο Καστά με την περίπτωση της Βεργίνας, θα μπορέσετε να καταλάβετε τι εννοώ. Εκεί η περιοχή δεν αναπτύχθηκε καθόλου. Άρα, χρειάζεται να ασχοληθούν σοβαρά άτομα που γνωρίζουν από τουρισμό, οργάνωση, σχεδιασμό, τουριστικό marketing κ.α. ώστε να έχουμε θετικά αποτελέσματα για την τοπική οικονομία και κοινωνία (οικονομική ανάπτυξη περιοχής, προστασία του περιβάλλοντος, θέσεις εργασίας, κ.α.).».
Και δεν είναι ο μόνος που εμμένει σε μία ορθή τουριστική ανάπλαση. «Στην περιοχή δεν ερχόταν ούτε οι Σερραίοι για καφέ. Γιατί πολύ απλά, δεν υπήρχε τίποτα να δεις. Και προς το παρόν, στις γύρω περιοχές διανυκτερεύουν περίπου 70 – 80 δημοσιογράφοι, Όμως φανταστείτε, τι θα γίνει όταν θα αποκαλυφθεί η ταυτότητα του νεκρού. Πρέπει να οργανωθούμε σωστά απέναντι σε αυτό που έρχεται. Ίσως πιο ωφελημένη από την αρχαιολογική ανακάλυψη βγει η Θεσσαλονίκη, καθώς έχει τις κατάλληλες υποδομές, αεροδρόμιο και καλή συγκοινωνία για να «αντέξει» στρατιές τουριστών. Και ίσως εδώ απλά έρχονται για να ρίχνουν μία ματιά στον Τύμβο και να φεύγουν. Όχι για να διανυκτερεύουν. Ή ίσως εντάξουν την Αμφίπολη σε ένα πακέτο περιήγησης. Σε αυτή την περίπτωση, πιο κερδισμένα θα αναδειχθούν τα κατά τόπους τουριστικά πρακτορεία που θα κάνουν κρατήσεις σε πακέτα διαδρομών. Αλλά και πάλι σε ποια διαδρομή να ενταχθεί η Αμφίπολη; Ο τάφος του Φιλίππου στη Βεργίνα απέχει 200 χιλιόμετρα από εδώ και εκτός από εξαιρετικά Σπήλαια, λίμνες και το μουσείο της Αμφίπολης, δεν έχουμε κάτι άλλο να επιδείξουμε σε κοντινή απόσταση», λένε μέλη της ΟΤΑ και εύχονται το δικό τους μνημείο να μην μείνει στα χαρτιά ενός «ξεχασμένου business plan» του υπουργείου Ανάπτυξης. «Αν και θα περάσει ένας χρόνος για να γίνει επισκέψιμος ο Τύμβος, πιστεύω να μην αφήσουμε καμία ευκαιρία να πάει χαμένη, όπως έγινε και στη Βεργίνα», καταλήγουν ομόφωνα.
Νέες φωτογραφίες μέσα από τον αρχαίο τάφο της Αμφίπολης αναμένονται μέσα στα επόμενα εικοσιτετράωρα, καθώς η αρχαιολογική σκαπάνη πρόκειται να αποκαλύψει ολόκληρες τις Καρυάτιδες.
Οι εργασίες της ομάδας των αρχαιολόγων και των τεχνικών συνεχίζονται, με την αφαίρεση άμμου, ενώ ενισχύεται η υποστύλωση στον πρώτο και τον δεύτερο θάλαμο, με ισοδύναμα μέτρα αποχωμάτωσης και υποστύλωσης.
Oι αρχαιολόγοι «σκανάρουν» προσεκτικά την κάθε χούφτα χώμα που βγαίνει από τον τύμβο Καστά, καθώς βρέθηκαν κομμάτια από την χαίτη του Λέοντα της Αμφίπολης.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι αρχαιολόγοι θα επιχειρήσουν να μπουν στον τρίτο θάλαμο από την είσοδο, που βρίσκεται κάτω από τον τρίτο διαφραγματικό τοίχο.
Έτσι, ξεκίνησαν εργασίες αφαίρεσης των χωμάτων που βρίσκονται μπροστά στην είσοδο, διαδικασία, η οποία είναι ιδιαίτερα δύσκολη μιας και οι ανασκαφείς έχουν καταφέρει να απομακρύνουν μόλις 30 με 40 πόντους από τον όγκο του χώματος.
Σύμφωνα με την υπεύθυνη των ανασκαφών, Κατερίνα Περιστέρη, πρόκειται για συνθήκες σπηλαίου.
Σε μία απόσταση περίπου 100χμ από τη Θεσσαλονίκη, πηγαίνοντας προς την Καβάλα, πέρα από την γέφυρα του Στρυμόνα, μεταξύ χαμηλών λόφων, βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Αμφίπολης.
Η Αμφίπολη ήταν αρχαία πόλη χτισμένη στην ανατολική Μακεδονία, στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα, στη θέση πόλης που παλαιότερα ονομαζόταν “Εννέα Οδοί” ή πολύ κοντά σε αυτήν. Η Αμφίπολη ιδρύθηκε από Αθηναίους το 437 π.Χ. με στόχο τον έλεγχο της πλούσιας σε πρώτες ύλες περιοχή και εγκαταλείφθηκε οριστικά τον 8ο αιώνα μ.Χ.
Σήμερα στην περιοχή είναι χτισμένος ο ομώνυμος σύγχρονος οικισμός, που βρίσκεται περίπου 60 χλμ. νοτιοανατολικά των Σερρών.
Οι ανασκαφές έγιναν για πρώτη φορά το 1956 από την Ελληνική Εφορεία Αρχαιοτήτων.
Η αρχαία πόλη της Αμφίπολης χτίστηκε σε στρατηγικής σημασίας ύψωμα, 5 χμ από τη θάλασσα, πάνω στην την ανατολική όχθη του Στρυμόνα, ακριβώς εκεί που εξέβαλλε από τη λίμνη του Αχινού, (η οποία τώρα έχει αποξηραθεί). Μια στροφή του Στρυμόνα προστάτευε τα δυτικά τείχη της πόλης.
Το μέρος το οποίο ανήκε στους Εδωνίτες της Θράκης αρχικά ονομαζόταν “Εννέα Οδοί”, επειδή, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (ζ’, 114), ο Ξέρξης καθώς περνούσε τις γέφυρες έθαψε ζωντανά εννέα νεαρά αγόρια και εννέα νεαρά κορίτσια. Το μέρος αποικήθηκε και ονομάστηκε Αμφίπολη από του Αθηναίους το 437 π.Χ. Είχε προηγηθεί μία αποτυχημένη προσπάθεια 28 χρόνια πριν.
Όπως αναφέρει ο καθηγητής, Πάνος Ηπειρώτης, η Αμφίπολη αντλώντας πλούτο από τα ορυχεία χρυσού στο Παγγαίο, ήταν μία από τις σημαντικότερες περιοχές που είχαν κατακτήσει οι Αθηναίοι, και αυτό εξηγεί τον τρόμο που επικράτησε στην Αθήνα κατά τη διάρκεια του Πελοπονησιακού πολέμου όταν έφτασε η είδηση το 424 π.Χ. ότι οι Σπαρτιάτες με αρχηγό τον Βρασίδα είχαν περικυκλώσει και πολιορκούσαν την Αμφίπολη. Ο ιστορικός (και στρατηγός) Θουκιδίδης κατόρθωσε να διασώσει το στόλο του στις εκβολές του Στρυμόνα αλλά λόγω της αποτυχίας του να σώσει και την Αμφίπολη, εξοστρακίστηκε για 20 χρόνια από την πατρίδα του (Θουκ, δ’, 104-6; ε’, 26). Το 421 π.Χ οι Αθηναίοι έκαναν άλλη μια αποτυχημένη προσπάθεια να επανακαταλάβουν την πόλη. Στην μάχη του ιππικού, και ο Αθηναίος στρατηγός Κλέων και ο αντίπαλος του Σπαρτιάτης Βρασίδας σκοτώθηκαν.
Η Αμφίπολη κατακτήθηκε στη συνέχεια από τον Φίλιππο Β’ τον Μακεδόνα το 358 π.Χ. Μετά τη μάχη στην Πύδνα το 168 π.Χ. η Αμφίπολη έγινε πρωτεύουσα της μίας εκ των τεσσάρων ελληνικών επαρχιών που ίδρυσαν οι Ρωμαίοι. Ο απόστολος Παύλος πέρασε από την Αμφίπολη καθώς πήγαινε στη Θεσσαλονίκη και κήρυξε τον Χριστιανισμό. Η πόλη ήταν επίσης μέρος στάθμευσης για τους ταξιδιώτες που χρησιμοποιούσαν την Εγνατία οδό, και ήταν ακόμη και το έδρα του παρατηρητή των Ρωμαίων κατά την Πρωτοχριστιανική περίοδο.
Σημείο κατατεθέν και έμβλημα της περιοχής αλλά και της Μακεδονίας όλης, είναι το λιοντάρι της Αμφίπολης
Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία του 4ου αιώνα π.χ. που διασώθηκαν και μέχρι τώρα είναι το μοναδικό που αναστηλώθηκε και βρίσκεται σήμερα δίπλα στην παλιά γέφυρα του Στρυμόνα στην επαρχιακή οδό Αμφίπολης – Σερραϊκής Ακτής.
Το ταφικό μνημείο του Λέοντος συνδέεται άρρηκτα με το ταφικό σήμα του τύμβου που στην πραγματικότητα είναι το θεμέλιο του και τοποθετείται στο μέσον και στο υψηλότερο σημείο του βάσει και της γεωμετρίας που δίνει ο ταφικός περίβολος.
Ο Τύμβος Καστά και το λιοντάρι
Ο Τύμβος Καστά Αμφίπολης και το μνημείο του Λέοντος είναι δύο μνημεία που συνομιλούν μεταξύ τους συνδυάζοντας συγκρίσιμα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και η χρονολόγησή τους ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα.
“Οι λατύπες (θραύσματα από επεξεργασία μαρμάρου) που βρέθηκαν γύρω από το ταφικό σήμα στην κορυφή του τύμβου Καστά, δηλώνει την ύπαρξη μεγάλου μαρμάρινου μνημείου, που δεν είναι άλλο από το Λέοντα και την βάση του”, επισημαίνει η Προϊσταμένη της ΚΗ’ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κατερίνα Περιστέρη.
Οι ανασκαφές του ταφικού περιβόλου του τύμβου “Καστά” το 2013, αποκάλυψαν ότι ένα μεγάλο μέρος του περιβόλου έχει αποξηλωθεί κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους με αποτέλεσμα αρκετά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη να μη βρίσκονται στη θέση τους. Μια ευρύτερη αρχαιολογική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή της Αμφίπολης της αρχαιολόγου Κατερίνας Περιστέρη και του συνεργάτη της αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή, στην προσπάθειά τους να εντοπίσουν τα χαμένα αρχιτεκτονικά μέλη τους, οδήγησε στην περιοχή του χώρου του μνημείου του Λέοντα της Αμφίπολης όπου βρέθηκαν είτε διάσπαρτα, είτε εντοιχισμένα στη βάση του Λέοντος, μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη με προέλευση τον ταφικό περίβολο.
Η έρευνα αυτή συνδέει τον σημαντικό ταφικό περίβολο του τύμβου Καστά με τον Λέοντα της Αμφίπολης ρίχνοντας άπλετο φως στην ιστορίας της περιοχής και στις μέχρι τώρα υποθέσεις κατασκευής και προέλευσης του μνημείου, σύμφωνα με τις οποίες κατά τον καθηγητή Αρβανιτόπουλο, το λιοντάρι της Αμφίπολης στήθηκε από τον ’γνωνα με υπόδειξη του φίλου του Περικλή, για να θυμίζει τους 10000 νεκρούς που έπεσαν στην μάχη του Δραβίσκου για το μεγαλείο της Αθήνας, ενώ κατά τον αρχαιολόγο Λαζαρίδη το ταφικό έργο του 4ου αιώνα π.Χ. ιδρύθηκε προς τιμήν του ναυάρχου του Μ. Αλεξάνδρου Λεωσθένους από την Μυτιλήνη. Παράλληλα πιθανολογείται ότι το επιτάφιο μνημείο ανήκει στον Λαομέδοντα, ναύαρχο και πιστό σύντροφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Γεγονός είναι ότι κατά την περίοδο που χρονολογείται ο ταφικός περίβολος, μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου μέχρι το τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, διαδραματίζονται σπουδαία ιστορικά γεγονότα στην περιοχή της Αμφίπολης. Σημαντικοί στρατηγοί και ναύαρχοι του Μ. Αλεξάνδρου σχετίζονται με την περιοχή, εδώ ο Κάσσανδρος εξορίζει και θανατώνει το 311 π.Χ. τη νόμιμη σύζυγο του Μ. Αλεξάνδρου Ρωξάνη και το γιο του Αλέξανδρου.
Το λιοντάρι της Αμφίπολης έχει ύψος 5,30μ. και εικονίζεται καθιστό στα πίσω πόδια. Πρώτη φορά έγινε γνωστή η ύπαρξη του ευρήματος στην Αθήνα από μία αναφορά της 7ης μεραρχίας του ελληνικού στρατού το 1912. Κατά τον μήνα Αύγουστο το 1916, ’γγλοι στρατιώτες που κατασκεύαζαν οχυρωματικά έργα στην γέφυρα της Αμφίπολης, βρήκαν τα μαρμάρινα κομμάτια του λιονταριού και προσπάθησαν να τα μεταφέρουν ως την θάλασσα προκειμένου να τα φυγαδεύσουν στην Αγγλία. Μα η προσπάθεια τους ματαιώθηκε από τους Βουλγάρους οι οποίοι μόλις είχαν καταλάβει το Παγγαίο και άρχισαν να τους βομβαρδίζουν.
Σύμφωνα με τους ιστορικούς και αρχαιολόγους το πρόσωπο του λιονταριού, που υπήρξε ανέκαθεν ιερό σύμβολο των Μακεδόνων, ήταν στραμμένο κατά την πόλη, εκφράζοντας έτσι πληρέστερα το σκοπό και το μεγαλείο της.
Ο Λέων της Αμφίπολης ανεγέρθηκε ως συμβολικό μνημείο, που εξέφραζε την μεγάλη δύναμη της πόλης, όπως συνέβη και με τους Λέοντες της Δήλου. Επιπροσθέτως η λαϊκή παράδοση λέει ότι ο γλύπτης του, αγνώστου ταυτότητας, αφού τελείωσε το δημιούργημα του, το οποίο αποτελούσε και την αποκορύφωση της καριέρας του και έπρεπε να είναι σύμβολο δύναμης αφού ήταν αφιερωμένο σε κάποιο σημαντικό πρόσωπο βρέθηκε μπροστά σε μια δυσάρεστη έκπληξη. Το λιοντάρι δεν είχε την γλώσσα του. Απελπισμένος λοιπόν το πέταξε στον ποταμό Στρυμόνα προκειμένου να μην το δει κανείς και ντροπιαστεί.
Η ανασκαφική έρευνα στον Τύμβο «Καστά» της αρχαίας Αμφίπολης συνεχίζεται και μέρα με τη μέρα ολοκληρώνεται το παζλ της ιστορίας, με το Λιοντάρι της Αμφίπολης να στέκει αγέρωχο και επιβλητικό αποκαλύπτοντας τη σημαντικότητα των ανασκαφικών ευρημάτων που ξετυλίγουν το κουβάρι της ζωής του Μ. Αλεξάνδρου.
Οι τελευταίες αρχαιολογικές αποκαλύψεις δίνουν νέο ενδιαφέρον στα ευρήματα της περιοχής με ένα ολόκληρο θρίλερ να εξελίσσεται στην Αμφίπολη.
Οι νέες ανασκαφές
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία που παρουσιάστηκαν από την Κατερίνα Περιστέρη στην 27η αρχαιολογική επιστημονική συνάντηση, που διεξήχθη στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, τα δύο τελευταία έτη, κατά τη διεξαγωγή των ανασκαφών στον λόφο Καστά, αποκαλύπτεται ένας μοναδικός ταφικός περίβολος στον κόσμο, λόγω του μεγέθους του που αγγίζει τα 500 περίπου μέτρα, με ακριβείς αναλογίες ύψους 3 μέτρων και συνολικού μήκους 497 μέτρων.
Τον Ιούνιο, μετά τη χρηματοδότηση των 100.000 ευρώ από το υπουργείο Πολιτισμού, οι ανασκαφές που είχαν σταματήσει λόγω χειμερινής περιόδου συνεχίστηκαν, με την κ. Περιστέρη να απομακρύνει αρχικά τους τόνους χώματος που σκέπαζαν τον λόφο Καστά, και στη συνέχεια να ολοκληρώνει την ανασκαφή του μεγαλοπρεπούς ταφικού περιβόλου που χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ.
Όπως είχε επισημάνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, στην 27η αρχαιολογική επιστημονική συνάντηση, η κ. Περιστέρη, «κατά την περίοδο που χρονολογείται ο ταφικός περίβολος, μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου μέχρι το τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, διαδραματίζονται σπουδαία ιστορικά γεγονότα στην περιοχή της Αμφίπολης. Σημαντικοί στρατηγοί και ναύαρχοι του Μ. Αλεξάνδρου σχετίζονται με την περιοχή. Εδώ ο Κάσσανδρος εξορίζει και θανατώνει το 311 π.Χ. τη νόμιμη σύζυγο του Μ. Αλεξάνδρου Ρωξάνη και το γιό του Αλέξανδρο Δ’».
Ο ταφικός περίβολος χρονολογείται γύρω στο 325 – 300 π.Χ. και φέρεται να έχει την υπογραφή του φημισμένου της εποχής εκείνης, αρχιτέκτονα, Δεινοκράτη, που σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία ήταν και στενός φίλος του Μ. Αλεξάνδρου.
Οικοδομήθηκε από θασίτικο μάρμαρο που μεταφέρθηκε στη περιοχή με ειδικά πλοιάρια, ενώ οι μαρμάρινοι δόμοι από την Αλική της Θάσου, τοποθετήθηκαν με ειδικούς γερανούς, κατασκευασμένους από ξύλο, σίδηρο και μολύβι, ίχνη των οποίων βρέθηκαν κατά την αρχαιολογική ανασκαφή.
Σύμφωνα με τις αρχαιολογικές έρευνες, ένα μεγάλο μέρος του περιβόλου έχει αποξυλωθεί κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους με αποτέλεσμα αρκετά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη του να μη βρίσκονται στη θέση τους. Μια ευρύτερη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή της Αμφίπολης στην προσπάθεια να εντοπιστούν τα χαμένα αρχιτεκτονικά μέλη, οδήγησε την Κατερίνα Περιστέρη και τους συνεργάτες της, στην περιοχή του χώρου του μνημείου του Λέοντα της Αμφίπολης όπου τα χαμένα μέλη του περιβόλου, βρέθηκαν είτε διάσπαρτα, είτε εντοιχισμένα στη βάση του Λέοντος. Η χρονολόγηση τόσο του ταφικού περιβόλου όσο και του Λέοντα συμπίπτει και ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4π.Χ. αιώνα.
«Μετά την ανακάλυψη του ταφικού περιβόλου του τύμβου Καστά, όπως απέδειξε η έρευνά μας, το ταφικό μνημείο του Λεόντα συνδέεται με το ταφικό σήμα του τύμβου που στην πραγματικότητα είναι το θεμέλιό του και τοποθετείται στην κορυφή του τύμβου βάσει και της γεωμετρίας που μας δίνει ο ταφικός περίβολος» είπε κατά την παρουσίαση των ανασκαφών της η προϊσταμένη της ΚΗ’ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
Παρουσιάζοντας τα νέα ανασκαφικά δεδομένα, με αρχιτεκτονική τεκμηρίωση, για τον τρόπο και τον τόπο κατασκευής του μνημείο του Λέοντα της Αμφίπολης, ο διεθνώς αναγνωρισμένος αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής, τόνισε ότι τα χαμένα μέλη του ταφικού περιβόλου αποτελούν σήμερα τη βάση του Λέοντα της Αμφίπολης, ενώ η κλήση των μαρμάρινων δόμων αποδεικνύουν την κυκλική τους φορά και ότι είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του μεγάλου ταφικού περιβόλου.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή, ο περήφανος Λέοντας της Αμφίπολης, με ύψος 5,20 μέτρων αποδεικνύεται πως ήταν στην κορυφή του ταφικού μνημείου του Καστά, πάνω σε ένα μαρμάρινο βάθρο που τα κομμάτια του μεταφέρθηκαν από τα λατομεία της Θάσου, με ειδικές σχεδίες και ξύλινα κάρα που τραβούσαν βόδια εργασίας. Ο Λέοντας της Αμφίπολης, σύμφωνα πάντα με τον ίδιο, φέρεται ότι φιλοτεχνήθηκε στο συγκεκριμένο σημείο, χωρίς να είναι γνωστό, ακόμη το όνομα του μεγάλου γλύπτη της εποχής.
Την πεποίθηση ότι το ανασκαφικό έργο στον τύμβο Καστά, στην αρχαία Αμφίπολη, αφορά μνημείο του τελευταίου τετάρτου του 4ου αιώνα π.Χ., εξέφρασε η προϊσταμένη της ΚΗ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κατερίνα Περιστέρη, μιλώντας σήμερα σε δημοσιογράφους.
Όπως ανέφερε: «Πιστεύω ότι αυτό το μνημείο είναι ακράδαντα του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ. αιώνα και έχουμε όλες τις αποδείξεις γι’ αυτό. Είναι μάταιο να βγαίνουν συνάδελφοι και να λένε για ρωμαϊκά χρόνια ή οτιδήποτε άλλο».
Υπογράμμισε, δε, ότι «η ανασκαφή γίνεται όχι μόνο για το καλό της αρχαιολογίας, αλλά για το καλό αυτού του τόπου σε μια κρίσιμη χρονική περίοδο και την παρακολουθεί όλος ο κόσμος».
Παράλληλα ευχαρίστησε τους συνεργάτες της,το υπουργείο Πολιτισμού, αλλά και τον ίδιο τον Πρωθυπουργό για τη βοήθεια, ενώ δεν έκρυψε την ενόχλησή της με ορισμένους συναδέλφους της που, όπως τόνισε, «βγαίνουν και μιλάνε στις τηλεοράσεις και τις εφημερίδες, προσπαθώντας να έχουν πέντε λεπτά δημοσιότητας και αυτό για μένα δεν είναι καλό, προσβάλλει όχι μόνο την ανασκαφή, όχι μόνο την έρευνά μας, αλλά και τον τόπο».
Σε ό,τι αφορά στην ενημέρωση για την πορεία της ανασκαφής, η κ. Περιστέρη επεσήμανε ότι «γίνεται προσπάθεια να ενημερωθούν όχι μόνο οι αρχαιολόγοι, αλλά όλος ο κόσμος, με τα δελτία Τύπου που βγαίνουν σε συνεργασία το υπουργείο Πολιτισμού, την κυρία Λίνα Μενδώνη και την κυρία Άννα Παναγιωταρέα που μας στηρίζει στον τομέα της δημοσιογραφίας, τον υπουργό και άλλους», επισημαίνοντας ότι αυτό βοηθά όλο τον κόσμο να ξέρει τι γίνεται κάθε στιγμή.
«Μέχρι τώρα, οι ανασκαφές ξέρουμε καλά ότι ήταν στα κρυφά, οι αποθήκες είναι γεμάτες ευρήματα που τι σκοπό έχουν; Μετά από δεκαετίες να μελετηθούν, κάποιες δεκαετίες να συντηρηθούν, χάνοντας έτσι την αξία τους. Για εμάς είναι καλό, η επιστήμη και ο πολιτισμός να κυκλοφορεί», υπογράμμισε.
Επίσης έγινε γνωστό ότι σήμερα έχει αρχίσει και η απελευθέρωση των φορτίων χώματος επάνω από τον τάφο. Επειδή υπάρχει μεγάλος όγκος χώματος που φτάνει τα 14 μέτρα σε ύψος επάνω από τον τύμβο, έχει ξεκινήσει η αφαίρεση σταδιακά ανατολικά και δυτικά από την είσοδο του αρχαίου μνημείου.
Τι έλεγε στον πρωθυπουργό η Κ. Περιστέρη για τον τάφο της Αμφίπολης
Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, όταν επισκέφθηκε τον Αύγουστο το σημείο των ανασκαφών στον λόφο Καστά, ενημερώθηκε από την υπεύθυνη αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη. Τον κ. Σαμαρά συνόδευαν ο υπουργός Πολιτισμού Κωνσταντίνος Τασούλας και η γενική γραμματέας του υπουργείου Λίνα Μενδώνη.
Η κα Περιστέρη είχε αναφέρει τότε ότι «στον τύμβο σίγουρα βρίσκεται στρατηγός ή στρατηγοί».
Συγκεκριμένα, στον διάλογο που θα παρακολουθήσετε υποστηρίζει: «Πρέπει να είναι κάποιος στρατηγός μέσα. Σίγουρα είναι τάφος για άτομο ή για άτομα τα οποία είναι στρατηγοί. Δεν είναι κάτω από στρατηγούς. Πολύ σημαντικά άτομα ή άτομο. Το μεγάλο καλό για μένα είναι ότι αυτοί τον σφράγισαν αυτόν τον τάφο, γιατί τον θεωρούσαν πολύ σημαντικό και φοβήθηκαν μήπως συληθεί. Και αυτοί που άνοιξαν τους επάνω δόμους δεν προσχώρησαν πολύ».
Για πρώτη φορά ένας Έλληνας ζωγράφος, εντυπωσιασμένος από το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης, έπειτα από πολλές ώρες προσωπικής ενασχόλησης, παρουσίασε τέσσερα σχέδια που έφτιαξε και τα οποία απεικονίζουν τον λόφο Καστά.
Ο ίδιος, μιλώντας στο zougla.gr, ανέφερε ότι για να καταλήξει στα συγκεκριμένα σχέδια, μελέτησε όλα τα στοιχεία και τις φωτογραφίες που έδωσε στη δημοσιότητα το Υπουργείο Πολιτισμού μέχρι σήμερα.
Αν και δεν είναι αρχαιολόγος, ούτε ιστορικός, όπως υποστήριξε, προσέγγισε το θέμα του σχεδιασμού «υπό το πρίσμα ενός καλλιτέχνη που έχει μάθει να βλέπει και να σκέφτεται αναλογικά».
Σε συνέντευξή του στην ηλεκτρονική μας εφημερίδα αναφέρει ότι «τα δεδομένα για τη σχεδίαση του τάφου δεν αποκλείεται να αλλάξουν τις επόμενες ημέρες».
Τα σχέδια του ζωγράφου Γεράσιμου Γερολυμάτου
Όπως αναφέρει σε άρθρο, στο προσωπικό του ιστολόγιο: «το σχέδιο 1, είναι μια ελεύθερη καταγραφή των δεδομένων και τοποθέτηση των στοιχείων πάνω σε μια ελαφρώς επικλινή κάτοψη του τύμβου χωρίς κλίμακα. Ο τύμβος είναι προσανατολισμένος σε κατεύθυνση νοτιοδυτική».
Σχέδιο 1
Για το δεύτερο σχέδιο διευκρινίζει ότι «υπό κλίμακα 1/1000, είναι μια πλήρης κάτοψη του τύμβου, όπου αποτυπώνεται με σχετική ακρίβεια η αναλογική σχέση του τάφου με εμβαδό περίπου 100 τ.μ., ως προς την επιφάνεια του υπόλοιπου τύμβου των 20 περίπου στρεμμάτων (20.000 τ.μ.). Δηλαδή μια αναλογία της τάξης του 1/200.Υπάρχει επίσης και μια υψομετρική αποτύπωση τόσο του τύμβου, όσο και του μαρμάρινου Λέοντα με τη βάση του που βρισκόταν στο κέντρο πάνω σε αυτόν».
Σχέδιο 2
Συνεχίζοντας στην περιγραφή του δεύτερου σχεδίου, ο ζωγράφος αναφέρει: «Η πρώτη εντύπωση από το συγκεκριμένο σχέδιο, δεν προκαλεί έκπληξη για το πράγματι μεγάλο μέγεθος του τύμβου, όσο για το “μικρό” μέγεθος του τάφου. Ο συντριπτικά “άδειος” χώρος, υποβάλλει στην σκέψη πολλά ερωτήματα σχετικά με το φαινομενικό ή αληθινό κενό του. Ποια λογική μπορεί να εξυπηρετούσε η σπατάλη χρόνου και χρημάτων για τη διαμόρφωση ενός τόσο μεγάλου χώρου και το κτίσιμο μιας τεράστιας περιβόλου, αν ο τελικός σκοπός ήταν πράγματι η κατασκευή ενός μνημείου με τις γνωστές διαστάσεις;».
Ο ζωγράφος Γεράσιμος Γερολυμάτος
Το σχέδιο 3, σύμφωνα με τον κ. Γερολυμάτο αφορά μια τομή του τύμβου υπό κλίμακα 1/1000, η οποία καταδεικνύει από άλλη οπτική γωνία τις σχέσεις των μεγεθών, του ταφικού μνημείου από τη μια, ως προς τον συνολικό όγκο του τύμβου από την άλλη.
«Σχέση, που με αναλογία 1/8 προς την διάμετρο του, όπως θα παρατηρήσετε, μόνο “αναλογική” δεν θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί. Μάλιστα, τα 7/8 του ακόμα άγνωστου πυρήνα του τύμβου, προκαλούν την κοινή λογική με την σκέψη, πως υπάρχουν ακόμη πολλά να βρεθούν, ίσως από άλλες εισόδους και σε άλλους θαλάμους. Η υψομετρική αποτύπωση στο σχέδιο περιλαμβάνει το σύνολο του ύψους μαζί με τον Λέοντα στην κορυφή του τύμβου», προσθέτει.
Σχέδιο 3
Όσον αφορά στο τέταρτο σχέδιο, έχει φτιαχτεί υπό κλίμακα 1/150. Ο ζωγράφος, σε μια πιο λεπτομερή τομή αυτή την φορά του ταφικού μνημείου, αποτυπώνει τις καταχώσεις των θαλάμων Α-Β-Γ και την πιθανή διαδρομή των τυμβωρύχων μέχρι τον νεκρικό θάλαμο στην περίπτωση που αυτός είναι συλημένος.
Σχέδιο 4
Στο άρθρο του ο κ. Γερολυμάτος καταλήγει:«Θα αναφέρω ακόμα μερικές σχέσεις εκπληκτικών αναλογιών, που καταδεικνύουν μια ασυνήθιστα υψηλή διαφορά κλίμακας μεταξύ των δομικών παραμέτρων.
-Ο ένας από τους ταφικούς θαλάμους με μήκος 6 μέτρων, θα χωρούσε περίπου άλλες 26, 3 φορές, συνεχόμενα πάνω στον άξονα της διαμέτρου των 158,40 μέτρων.
-Το πλάτος της εισόδου του ταφικού μνημείου, με 4,5 έως 5 μέτρα άνοιγμα, αναλογεί στο 1/100 της συνολικής περιμέτρου της περιβόλου, που είναι περίπου 500 μέτρα (497μ., για την ακρίβεια)
-Ο Λέων, με ύψος 5.30 μέτρα, ίσα-ίσα που θα χωρούσε όρθιος ή ξαπλωτός μέσα στον προθάλαμο των Σφιγγών, ενώ με τη βάση του μαζί (15,30 μ.) φτάνει το μήκος δυόμισι θαλάμων (άνω των 2/3 δηλαδή του μήκους του ταφικού μνημείου με τα έως τώρα δεδομένα)!
-Ακόμη, το μήκος της περιβόλου αντιστοιχεί στο άθροισμα 25 ταφικών μνημείων στη σειρά και με 32,6 φορές το ύψος του Λέοντα με την βάση του.
Τελικά, αφού όπως όλοι λένε “μιλάει” η γεωμετρία, οι αναλογίες του τύμβου μας δείχνουν, πως ίσως βρισκόμαστε στην αρχή μόνο μιας συγκλονιστικά μεγάλης αρχαιολογικής περιπέτειας που θα μας αποκαλύψει πολλά.
Ανεξάρτητα, λοιπόν, από το τι θα βρεθεί μέσα στον τάφο το επόμενο χρονικό διάστημα, έχω την πεποίθηση ότι ο τύμβος κρύβει μέσα του πολλά περισσότερα μυστικά».
(Σύγκριση της μεγάλης πυραμίδας στην Αίγυπτο με τον τύμβο στην Αμφίπολη)
«Η αρχαιολογία είναι μια επιστήμη που κρύβει πάρα πολλές εκπλήξεις. Η ανασκαφή κρύβει ακόμα μεγαλύτερες» είπε η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, μιλώντας για την πορεία της ανασκαφής στην Αμφίπολη.
Μιλώντας στον Real fm και ερωτηθείσα πότε αναμένεται να τελειώσει η ανασκαφή, η κ. Μενδώνη είπε: «Εξαρτάται. Είναι αυτός ο θάλαμος μόνο; Αν είναι αυτός ο θάλαμος, μπορεί κανείς να βάλει κάποιο όριο. Αν, όμως, υπάρχει συνέχεια; Τι είναι αυτή η συνέχεια; Τι δυσκολία θα έχει η συνέχεια αυτή;»
Σχετικά με τις εκτιμήσεις για την ταυτότητα του τάφου, δήλωσε ότι «όποιος κάνει εικασίες είναι απλώς εικασίες, σενάρια εργασίας».
«Εμείς προτιμούμε να μένουμε στα δεδομένα της ανασκαφής, αυτά τα οποία μας πληροφορούν η ανασκαφική ομάδα και υπεύθυνη αρχαιολόγος της ανασκαφής, η κ. Περιστέρη. Το πιο σοφό, αυτήν τη στιγμή, είναι να μένουμε στα δεδομένα μας» δήλωσε.
Οι στερεωτικές εργασίες στο ταφικό μνημείο θα συνεχιστούν μέχρι την Πέμπτη, οπότε αναμένονται πιθανότατα και ανακοινώσεις για την συνέχιση των εργασιών.
Mπορεί τα προβλήματα στατικότητας του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης και ειδικά του τρίτου θαλάμου να έχουν βάλει προς το παρόν φρένο στις ανασκαφές, η αγωνία όμως για τα μυστικά που κρύβει ο τύμβος του λόφου Καστά μεγαλώνει.
Διεθνούς φήμης αρχαιολόγοι από το εξωτερικό, συγγραφείς αλλά και ιστορικοί καθημερινά εκφράζουν τον θαυμασμό τους για τη σπουδαιότητα του μνημείου, ενώ κάποιοι από αυτούς διατυπώνουν και τις απόψεις τους για το ποιον ή ποιους θα ήθελαν να είναι μέσα στον τύμβο. Δεν είναι λίγοι, βέβαια, αυτοί που μιλούν για ένα αρχαιολογικό θρίλερ, καθώς όσο περνά ο καιρός και δεν λύνεται το μυστήριο, τόσο περισσότερο αναδεικνύονται νέα σενάρια και ιστορίες. Πάντως, η άποψη που επικρατεί και ουδείς μπορεί να την αμφισβητήσει είναι ότι «στην αρχαιολογία τίποτα δεν είναι απίθανο».
Όπως είναι γνωστό, στόχος πια της ομάδας ανασκαφής είναι να σχεδιαστούν και να αποφασιστούν τα αναγκαία μέτρα προστασίας των εργαζομένων και του τρίτου θαλάμου στον τύμβο. Παράλληλα, γίνεται σχολαστική τεκμηρίωση της υφιστάμενης κατάστασης στον χώρο. Δηλαδή, οι ανασκαφείς θέλουν να εξασφαλίσουν αρχικά τη σταθερότητα και στη συνέχεια να αποκαλύψουν τον τρίτο θάλαμο ο οποίος μπορεί να δώσει περισσότερα στοιχεία για το ταφικό μνημείο.
O διευθυντής της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, καθηγητής Εμανουέλε Στέφανο – Γκρέκο, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο zougla.gr, μίλησε για τα ευρήματα στην Αμφίπολη, αλλά και για τη σημαντικότητα του ταφικού μνημείου στον λόφο Καστά. Παράλληλα, έβαλε φρένο στα σενάρια περί ανακάλυψης του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενώ διαφώνησε και με την άποψη του Κύπριου καθηγητή ιστορίας Θεόδωρου Μαυρογιάννη ότι το ταφικό μνημείο ανήκει στον Ηφαιστίωνα.
«Κατ’ αρχάς θα ήθελα να ξεκαθαρίσω πως ο τύμβος βρέθηκε πριν από έναν χρόνο, οπότε οι Ιταλοί αρχαιολόγοι είναι ενημερωμένοι για τις ανασκαφές και φυσικά για τη σπουδαιότητα του ταφικού μνημείου» σημειώνει ο καθηγητής και προσθέτει: «Φαίνεται ότι εκεί υπάρχει μια μεγάλη ταφή, αλλά σίγουρα δεν είναι ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Έλληνας στρατηλάτης ετάφη στην Αλεξάνδρεια, αυτό είναι γνωστό. Για την Αμφίπολη ξέρουμε ότι υπήρχε η Ρωξάνη, ο Αλέξανδρος ο 4ος και ο Κάσσανδρος. Από το εντυπωσιακό αυτό μνημείο που βλέπουμε στην Αμφίπολη δεν θα ήταν αδύνατο να μη σκεφτούμε ότι εκεί μπορεί να βρίσκονται οι παραπάνω που ανέφερα».
Ο αρχαιολόγος Εμανουέλε Γκρέκο διακρίνεται δεξιά
Eρωτηθείς για τις Καρυάτιδες, ο κ. Γκρέκο υποστηρίζει: «Ξέρουμε ότι οι Καρυάτιδες δεν ήταν ένα διακοσμητικό στοιχείο μόνο, αλλά έπρεπε να προστατεύουν έναν ιερό χώρο κι αυτός ήταν ο τάφος του παλιού βασιλιά της Αθήνας, του Κέκροπα».
Δημοσιογράφος: Κύριε καθηγητά, αρκετοί συνάδελφοί σας, από τα στοιχεία που έρχονται στο φως της δημοσιότητας αναφέρουν ότι ο τύμβος Καστά μπορεί να κρύβει μια μεγάλη ταφή, να είναι ένα κενοτάφιο ή ένα πολυάνδριο. Τι λέτε εσείς;
Eμ. Γκρέκο: Για να απαντήσω σε αυτό το ερώτημα θα πρέπει να δω το τελικό στάδιο της ανασκαφής. Θα πρέπει να δούμε τι υπάρχει πέρα από τον τρίτο θάλαμο. Αν λοιπόν έχει ταφεί κάποιος, είναι ένας τάφος, αν δεν υπάρχουν υπολείμματα οστών είναι ένα κενοτάφιο. Τώρα, αν υπάρχουν πολλοί θαμμένοι, μιλάμε για πολυάνδριο. Εγώ από τις διαστάσεις περιμένω να βρίσκονται εκεί πολλά άτομα. Ο πρωθυπουργός σας, πάντως, έχει δίκιο. Πρόκειται για κάτι μεγαλειώδες, μια σπουδαία ανακάλυψη. Παρόλο που γνωρίζω καλά την ιστορία της Αμφίπολης, από την εποχή του Λαζαρίδη, δεν περίμενα εκεί να υπάρχει κάτι τόσο μεγάλο.
Δημ.: Πιστεύετε ότι οι Ιταλοί αρχαιολόγοι μπορούν να βοηθήσουν από τη μεριά τους αυτήν την ανασκαφή δίνοντας στοιχεία;
Eμ. Γκρέκο:Θα ήταν όμορφο, αλλά οι Έλληνες αρχαιολόγοι είναι εξαιρετικοί, δεν έχουν ανάγκη από βοήθεια.
O διευθυντής της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Αθήνα αναφέρθηκε και στις Καρυάτιδες που συναντώνται σε τάφους στην Ιταλία. Όπως τόνισε: «Καρυάτιδες συναντάμε και στην Ιταλία σε τάφους μάλιστα που μοιάζουν με μακεδονικούς. Στο Βάστε, στην Πούλια. Σας θυμίζω πως ο κουνιάδος του Μεγάλου Αλεξάνδρου πέθανε στην Ιταλία. Δεν μπορώ να αποκλείσω για ένα τόσο μεγάλο ταφικό μνημείο όπως αυτό της Αμφίπολης και τον Αλέξανδρο τον 4ο».
Δημ.:Ο Αλέξανδρος ο 4ος όμως βρίσκεται στις Αιγές, έτσι δεν είναι;
Eμ. Γκρέκο: Είναι μια υπόθεση, δεν είναι σίγουρο.
(O καθηγητής υποδέχεται στη σχολή το 2008 τον πρόεδρο της Δημοκρατίας της Ιταλίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο)
Δημ.: Έχετε ακούσει την άποψη του καθηγητή Μαυρογιάννη για τον τάφο του Ηφαιστίωνα;
Eμ. Γκρέκο: Ναι, ξέρω τον καθηγητή Μαυρογιάννη από την Κύπρο και τη θεωρία που διατύπωσε πρόσφατα ότι στον τύμβο Καστά είναι θαμμένος ο Ηφαιστίωνας. Θα σας έλεγα ότι από τα ιστορικά στοιχεία που διαθέτουμε μου φαίνεται περίεργο. Δεν νομίζω.
Εννιά χρόνια είχε να έρθει στην πατρίδα. Το ταξίδι από το Μπάφαλο της πολιτείας της Νέας Υόρκης των ΗΠΑ, για την Ελλάδα δεν είναι απλή υπόθεση.
Φέτος όμως κάτι άλλαξε καθώς τίποτα δε μπορούσε να κρατούσε τον ομογενή Νίκο Πούπαλο μακριά από τις ανασκαφές που γίνονται στην Αμφίπολη.
Παρακολουθώ το θέμα εδώ και ενάμιση χρόνο. Διαβάζω όλα τα δημοσιεύματα που αφορούν τον τύμβο Καστά. Πίστευα ότι θα ανακοινωθεί κάτι στο διάστημα 27-30 Αυγούστου. Γι αυτό και προγραμματίσαμε το ταξίδι μας για Ελλάδα για αυτήν την περίοδο?, είπε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Ο κ.Πούπαλος είναι ένας από αυτούς που ανέβηκαν στο λόφο Καστά, μέχρι το σημείο που επιτρέπουν οι αστυνομικές δυνάμεις που βρίσκονται στο χώρο. Η καταγωγή του είναι από τη Χίο αλλά μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, απ’ όπου έφυγε σε ηλικία 18 ετών για την Αμερική. Τα τελευταία χρόνια οι σπουδές των παιδιών του (ο ένας είναι γιατρός και άλλος πολιτικός μηχανικός) επιβάρυναν τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό και έτσι, ένα ταξίδι στην Ελλάδα ήταν απαγορευτικό.
Τα προβλήματα στατικότητας του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης και ειδικά του τρίτου θαλάμου προσπαθεί να λύσει η ανασκαφική ομάδα.
Στόχος της ομάδας ανασκαφής είναι να σχεδιαστούν και να αποφασιστούν τα αναγκαία μέτρα προστασίας των εργαζομένων και του τρίτου χώρου. Παράλληλα, γίνεται σχολαστική τεκμηρίωση της υφιστάμενης κατάστασης στον χώρο.
Όπως αναφέρει τo Υπουργείο Πολιτισμού σε σημερινή του ανακοίνωση: «Την Παρασκευή 12-9-2014 έγινε η είσοδος μελών της διεπιστημονικής ομάδας στον τρίτο θάλαμο του μνημείου από την υφιστάμενη οπή στον τοίχο του τρίτου διαφράγματος, προκειμένου να τεκμηριωθεί αρχαιολογικά η υφιστάμενη εικόνα του και να διαπιστωθεί η δομική κατάσταση του θαλάμου, ώστε να σχεδιαστούν τα αναγκαία μέτρα αντιστήριξης και υποστύλωσης.
» Από την επί τόπου παρατήρηση προέκυψαν τα ακόλουθα δεδομένα: το ύψος του αμμώδους χώματος βρίσκεται χαμηλότερα από ό,τι στους προηγούμενους δύο χώρους. Επί των χωμάτων διαπιστώνονται αμμώδη φυσικά ιζήματα με απολιθώματα από όστρεα, που προέρχονται από το φυσικό έδαφος του λόφου Καστά. Σύμφωνα με τις γεωλογικές παρατηρήσεις, φαίνεται ότι η επίχωση παραμένει αδιατάρακτη. Εσωτερικά, η θόλος είναι κατασκευασμένη από πωρόλιθο, ακριβώς όπως και στους προηγούμενους θαλάμους.
» Στους τρεις κατακόρυφους τοίχους-ανατολικό, δυτικό και βόρειο- στο ορατό μέρος, επαναλαμβάνεται η ίδια μορφή μαρμάρινης επικάλυψης, όπως και στους δύο προηγούμενους θαλάμους, με ορθοστάτες, στέψη και ιωνικό επιστύλιο.
» Στο νότιο τοίχο -στο εμφανές μέρος του- δεξιά και αριστερά του θυρώματος, συνεχίζεται η μαρμάρινη επικάλυψη. Οι υπερκείμενοι πωρόλιθοι καλύπτονται με επίχρισμα κόκκινου χρώματος. Έχει καταπέσει το εσωτερικό τμήμα του υπέρθυρου.
» Η θόλος του θαλάμου δείχνει να βρίσκεται σε κατάσταση οριακής ισορροπίας, με τους θολίτες στην περιοχή της στέψης να παρουσιάζουν άνοιγμα αρμών, σε ικανό βάθος, από την εσωτερική επιφάνειά της.
» Στο σύνολο σχεδόν των θολιτών παρατηρούνται ρηγματώσεις και επιπλέον σε εκτεταμένες περιοχές, εκατέρωθεν της στέψης, διαπιστώθηκε σημαντική απώλεια μάζας του υλικού.
» Οι μαρμάρινοι ορθοστάτες περιμετρικά, στο ορατό τμήμα των κατακόρυφων τοίχων, παρουσιάζουν συστηματικά αποκολλήσεις τεμαχίων τα οποία εντοπίστηκαν στην επιφάνεια της επίχωσης, φωτογραφήθηκαν, αριθμήθηκαν και περισυνελέγησαν.
» Οι αποκολλήσεις φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα έντονης καταπόνησης, πιθανώς από τις μεγάλου ύψους επιχώσεις επί της θόλου. Συγκεκριμένα, το νότιο τμήμα του θαλάμου φορτίζεται από γαίες ύψους 2μ. περίπου, ενώ στο βόρειο τμήμα οι γαίες έχουν ύψος περί τα 12-13μ.».
«Τα ανωτέρω τεχνικά δεδομένα δεν επιτρέπουν την ασφαλή εκτέλεση εργασιών απομάκρυνσης χώματος από τον τρίτο θάλαμο, πριν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα προστασίας. Ειδικότερα, για την αντιστήριξη-υποστύλωση του θαλάμου, θα χρησιμοποιηθεί ισχυρότερη διάταξη από αυτήν των δύο προηγούμενων θαλάμων. Θα περιλαμβάνει σύστημα οριζόντιων πλαισιωτών δοκών, κατά μήκος και πλάτος του θαλάμου, για την αντιστήριξη των κατακόρυφων τοίχων από τις γεωστατικές ωθήσεις. Για τη στήριξη της θόλου θα χρησιμοποιηθούν μεταλλικές σωληνωτές δοκοί. Η απομάκρυνση του χώματος θα γίνεται τμηματικά, κατά περιοχές της επίχωσης, ώστε να καθίσταται εφικτή η ασφαλής προσαρμογή της έδρασης των αντιστηρίξεων» επισημαίνεται στην ανακοίνωση του υπουργείου.
« Η εφαρμογή των μέτρων αντιστήριξης και υποστύλωσης, εξαιτίας της δυσκολίας πρόσβασης στον χώρο και της απαίτησης ιδιαίτερης προσοχής, λόγω της δυσμενούς δομικής κατάστασης, θα απαιτήσουν αρκετές μέρες εργασίας» προστίθεται.
Τέλος, όπως ενημερώνει το Υπουργείο Πολιτισμού, «συνεχίζονται οι εργασίες γεωμετρικής τεκμηρίωσης του μνημείου και του περιβάλλοντος χώρου του, ενώ ο Δήμος Αμφιπόλεως τοποθέτησε νυχτερινό φωτισμό και σύστημα ασφαλείας».
STUDIO 3 NEWCASTLE AUSTRALIA 